GRAMPS (een afkorting voor “Genealogy Research and Analysis Management Programming System”) is een gratis softwareproject en een gemeenschap. Het is een gemeenschapsproject, gemaakt, ontwikkeld en bestuurd door genealogen, niet door een commercieel bedrijf. De bijdragers aan het project streven ernaar om een genealogieprogramma te produceren dat zowel intuïtief is voor hobbyisten als compleet is voor professionele genealogen. Aan dit programma hebben we op deze site al veelvuldig aandacht geschonken. De producenten van Gramps hebben nu een nieuwe update uitgebracht: versie 5.1.3. Het is in de eerste plaats een onderhoudsrelease zonder dat er nieuwe functies aan de software werden toegevoegd.
Gramps was een gratis open software genealogieprogramma voor Linux. De laatste jaren draait het programma ook onder windows Windows, Macintosh en FreeBSD waarmee u gemakkelijk uw stamboom kunt samenstellen en bijhouden. Het is duidelijk het meest populaire genealogieprogramma van vandaag voor Linux en FreeBSD. Het heeft ook veel gebruikers op Windows en Macintosh. Het is FOSS (gratis en open-source software).
Gramps is ook al enige tijd besachikbaar als een cloudgebaseerd programma. In theorie zou men de cloudversie van Gramps moeten kunnen gebruiken met elke Android-, Apple iOS- (met name iPad), Chromebook-, Windows-, Macintosh- of Linux-computer. Omdat het vanuit de cloud draait, is er geen software-installatie op de computer meer vereist. Het beste van alles is echter dat Gramps GRATIS beschikbaar is.
Alle versies van Gramps ondersteunen de GEDCOM-standaard, laten fijnmazige privacy-controles toe en kunnen veel verschillende soorten rapporten genereren (afstammingsbomen, grafieken, verbindingsdiagrammen en meer.) In een vorig artikel liet ik het fraaie cirkeldiagram van mijn kwartierstaat zien. Zie: https://gramps-project.org/blog/ en op https://gramps-project.org/blog/features
Informatie over de nieuwe 5.1.3-release is te vinden op: https://gramps-project.org/blog/2020/08/gramps-5-1-3-released/. De volledige versie van Gramps kan (gratis) worden gedownload op https://sourceforge.net/projects/gramps/.
Gramps 5.1.3 beschikbaar
18.702 boeken toegevoegd aan Delpher
Al deze boeken zijn uitgegeven in de eerste helft van de vorige eeuw. Het zijn boeken dir gaan over diverse gebieden, zoals schilderkunst, religie, kinderspellen, maar ook reisgidsen en literatuur.
Wat dit laatste betreft vindt u o.a. klassieke werken van schrijvers als Shakespeare, Zola en Dickens. Maar ook van Nederlandse schrijvers: Vondel, Potgieter, Bredero en van de Vlamingen: Stijn Streuvels, Felix Timmermans en Lode Baekelmans.
Ook meer recent werk van o.a. Ida Boudier Bakker, Top Naeff, Marie Koenen. Plus 280 Friese titels.
Kijk en zoek verder op Delpher.nl
Uit de oude doos, maar nog steeds actueel
“If you must kiss, kiss via kerchief,” warned an August 17, 1919 headline published in the New York City newspaper The Sun. “Otherwise you may get Spanish influenza, or it will get you, Board of Health tells the amorously inclined.”
‘Als je moet kussen, kus dan met een mondkapje’, waarschuwde een kop van 17 augustus 1919 in de krant The Sun in New York City. “Anders krijg je misschien Spaanse griep, of krijgt ze je te pakken”, zegt de Gezondheidsraad tegen de amoureuze neigingen.
Wij van Zeeland -jrg. 22, nr. 3
INHOUDSOPGAVE
Van de wnd. voorzitter
Van de redactie
Richtlijnen voor het publiceren in Wij van Zeeland
Bestuursmededelingen
Een buitenplaats genaamt Borndal met zijn huizing, schuur, stallingen en verder gevolg en toebehoren van dien, deel 7, door Jan Midavaine
Zeeuws Archief
Parenteel van Hadelin Gillissen (vervolg) door Sjaak Hoornick
Genealogische Tijdschriften
Frank Hendriksz Osseweijer en Frans Hendriksz Osseweijer en hun huwelijken door Joke van Rumpt
PR-aktiviteiten
Boeken
Lezers schrijven
Delpher.nl
Wat staat daer?
Ledenmutaties
Een buitenplaats genaamt Borndal met zijn huizing, schuur, stallingen en verder gevolg en toebehoren van dien, deel 7, door Jan Midavaine 7. Willem Marinissen
Willem Marinissen, die in 1770 Borndal kocht, is in 1745 op een hofstede aan het Molenwegje in Veere geboren als jongste kind van burgemeester Jacob Marinissen (14 september 1694 – 24 maart 1754) en Catharina Verschuyl (…. – 1761). Hij had twee broers: Anthony Jacob en Johannes, en vier zussen: Johanna, Suzanna, Cornelia Anthonia en Alida Catharina1. Over zijn voorgeslacht schreef Frederik Nagtglas in 1893 dat het oorspronkelijk uit Veere afkomstig was en door koophandel en visrederij tot welvaart was gekomen. Anthony Marinissen (1595-1649), getrouwd met Sara Bolle (1595-1650), was koopman in zijn geboorteplaats. De fraaie met wapens versierde zerk in de Grote Kerk in Veere werd pas in 1711 gelegd. Hun zoon Jacob Marinissen (1627- 1678) huwde Helena van Twist (1627-1671). Een van de zonen van dit echtpaar was Anthonie Marinissen (1651-1715). Hij leerde het ambacht van kuiper, eerst in Veere, toen in Middelburg en daarna in Delft en Rotterdam. In Veere werd hij landskuiper, belast met de water-ijk, en tevens wijnkoper. Van 1704 tot 1735 was hij eigenaar van de hofstede La Maison de haute Montagne aan de Veerseweg bij Zanddijk2 . Tijdens zijn leven heeft hij een dagboek bijgehouden dat in de 19e eeuw is gepubliceerd. Zijn zoon Jacob (1694-1754) werd burgemeester van Veere, equipagemeester van de admiraliteit en griffier van Walcheren en diens zoon mr. Johannes Marinissen, broer van Willem, was raad van Veere, gecommitteerde bij de Provinciale Rekenkamer en Bewindhebber van de West-Indische Compagnie3 . Op 19 februari 1791 is hij begraven. Willem was nog maar een jongen van acht toen zijn vader op 24 maart 1754 stierf en enkele dagen later in het familiegraf in de Grote Kerk werd begraven. Dit lag ‘agter de sarke of grafplaets van Keijsers tusschen de kasse daer de klockstringe hangt’. Op 7 mei verkocht zijn moeder op de hofstede aan het Molenwegje alle koeien en het landbouwgereedschap5 . Zijn moeder stierf in 1761. Overeenkomstig haar op 10 juni 1755 bij notaris Willem van den Dorpe uit Veere gemaakt testament, vond op 17 april 1762 de verdeling van haar goederen onder de zeven kinderen plaats. Willem kreeg een hofstede met 25 gemet 58 roede wei, boomgaard en tuin, 4 gemet 54 roede zaailand, en 10 gemet 186 roede wei onder Zanddijk. Omdat hij nog minderjarig was, waren zijn broers Anthony Jacob en Johannes, en de man van zijn zuster Johanna (Jan Willem Ermerins) tot voogden aangesteld.
Dit is een lang artikel waarvan ik hier uitsluitend de kop weer geef, lezenswaardig, het loopt slecht af:
In 1803 bleek Willem tijdens de afgelopen zes jaar zoveel schuld te hebben gemaakt dat de crediteuren een civiele rechtszaak bij het gerechtshof aanspanden. Zijn boedel werd insolvent verklaard en op zijn huizen, landerijen en andere goederen werd beslag gelegd. Zijn huis op de Kaai moest hij nog dezelfde dag met achterlating van alle spullen verlaten. Een van de factoren die bij zijn faillissement een rol gespeeld zou kunnen hebben is de economische crisis waarin de stad na het verdwijnen van de Schotse stapel in 1798 terecht was gekomen. Er was geen handel meer en veel inwoners hadden de stad verlaten, waardoor die in diep verval was geraakt. Het gerechtshof stelde de koopman George John Gregory tot sekwester aan21. Op 3 augustus 1803 kreeg die van het hof opdracht alle roerende en onroerende goederen van Willem bij opbod te verkopen. In de Middelburgsche Courant van 11 augustus lezen we dat op 13 augustus alle huizen, de hofstede Trouw voor Goud en verschillende percelen wei- en zaailand, in het Schuttershof van de Edele Busse geveild zouden worden.
Parenteel van Hadelin Gillissen (vervolg) door Sjaak Hoornick
Generatie VII VIIa. Pieter Lems, zn. van Pieter Lems en Helena Antheunissen (VIa), geb. te Vlissingen op 5 nov 1836, zeeman, loodsschipper, ovl. (88 jaar oud) te Vlissingen op 15 mrt 1925, tr. (resp. 29 en 22 jaar oud) (1) te Vlissingen op 21 mrt 1866 met Jacomijna Johanna Dommisse, dr. van Jacobus Dommisse en Jacoba Pot, geb. te Vlissingen op 8 mrt 1844, ovl. (42 jaar oud) te 9 Vlissingen op 6 apr 1886. Uit dit huwelijk 6 kinderen:
1. Helena, geb. te Vlissingen op 29 dec 1866, ovl. (67 jaar oud) te Vlissingen op 19 okt 1934, tr. (resp. 21 en 19 jaar oud) te Vlissingen op 21 jun 1888 met Leendert Jacobus Polderman, zn. van Alewijn Polderman en Levina van de Zande, geb. te Vlissingen op 17 jan 1869, commissionair. Uit dit huwelijk geen kinderen.
2. Jacoba, geb. te Vlissingen op 16 jul 1873, relatie met Willem Adriaanse, geb. te Retranchement op 1 feb 1871, schilder. Uit deze relatie geen kinderen.
3. Pieter, geb. te Vlissingen op 22 nov 1874, zeevarende, loods, ovl. (66 jaar oud) te Vlissingen op 6 feb 1941, tr. (resp. 26 en 24 jaar oud) te Vlissingen op 7 jan 1901 met Hendrika Gesina van Breen, dr. van Frans Hendrik van Breen en Francina Swenne, geb. te Vlissingen op 16 mrt 1876, ovl. (67 jaar oud) te Colijnsplaat op 8 jan 1944. Uit dit huwelijk 7 kinderen.
4. Jacobus, geb. te Vlissingen op 19 feb 1877, lichtwachter, ovl. (44 jaar oud) te Vlissingen op 1 jun 1921, tr. (resp. 29 en 28 jaar oud) te Vlissingen op 11 jan 1907 met Josephine Maria Catharina Malgo, dr. van Frederik Johannes Malgo en Elisabeth Sorel, geb. te Koudekerke op 17 jan 1878, ovl. (59 jaar oud) te Vlissingen op 2 sep 1937. Uit dit huwelijk 2 dochters.
5. Johannes, geb. te Vlissingen op 26 mei 1883, tr. (resp. 32 en 20 jaar oud) te Vlissingen op 1 jun 1915 met Maria Jacoba Hakker, dr. van Jacob Hakker en Johanna Maria Elisabeth Korff, geb. te Vlissingen op 25 jun 1894. Uit dit huwelijk geen kinderen.
6. Ebbe, geb. te Vlissingen op 2 apr 1886, ovl. (15 dagen oud) te Vlissingen op 17 apr 1886. Pieter Lems, tr. (resp. 51 en 49 jaar oud) (2) te Vlissingen op 21 jun 1888 met Maria Wilhelmina Noordhoek, dr. van Adriaan Noordhoek en Jacoba Johanna Jansen, geb. te Vlissingen op 24 aug 1838. Uit dit huwelijk geen kinderen
Dit is en lang verhaal van deze familie die tot tak VIIab wordt voortgezet.
Frank Hendriksz Osseweijer en Frans Hendriksz Osseweijer en hun huwelijken door Joke van Rumpt
In mijn pogingen om in diverse families met name de dochters een plek in de genealogie te geven die hen toekomt, kwam ik bij Maetie Frankens Osseweijer en haar familie terecht. Daarbij bleek dat in de volgorde van de vermeende huwelijken van haar vader een vreemde ‘hik’ leek te zitten. Hierover meer verderop in dit artikeltje. Het onderzoek begint bij Maetie Frankens Osseweijer. Maetie werd op 10 augustus 1687 in Dirksland gedoopt met de vermelding van vader Franco Osseweijer en moeder Neeltje Jacobs Kroock. Getuigen waren Jacob Krook en Maria Hendericks. In een aantal genealogieën kwam ik Claartje Arents als eerste echtgenote van Frank Hendriks Osseweijer tegen en als tweede echtgenote Neeltje Jacobs, waarvan werd aangenomen dat zij de familienaam Van Catz zou dragen. Dat lijkt op een misverstand te berusten. Nu bleek dat Franck Hendricksz Osseweijer en Claartje Arents op 25 mei 1687 te Oude-Tonge in het huwelijk traden. Het leek me vreemd dat vader Franck in mei 1687 met Claartje trouwde en in augustus 1687 met Neeltje Jacobs dochter Maetie liet dopen, gevolgd door, eveneens in Dirksland, de dopen van twee zonen: Jakob op 23 augustus 1693 met als getuigen: Jakob Cornelisz Crook en Commertje Cornelisz Crooks en Frans op 5 februari 1696. Bij deze laatste doop waren de getuigen: Jakob Cornelisse Krook en Josijntje Henderiks Osseweijer. Zo rees het vermoeden dat het hier wel eens om twee verschillende gezinnen zou kunnen gaan. Een uitgebreide zoektocht naar de huwelijksinschrijving van Franck Hendrickse Osseweijer met Neeltje Jacobs ging van start. Tot mijn grote verrassing kwam ik in de Ondertrouwinschrijvingen met vermelding van huwelijksdata en afgegeven attestaties in de periode 1682-1688 in Dirksland onderstaande huwelijksinschrijving tegen: 1) ‘Franck Hendrickse Osseweijer, J.M., met Neeltie Jacobs, J.D. beijde woonaghtigh in Dirclant sijn bij ons in wettige ondertrouw opgenomen deze 10 oúgústi 1685. Zijn getrout den 26 Augustus 1685′. Van bovenstaand echtpaar zijn vooral op Goeree-Overflakkee vele nakomelingen. Na deze vondst ben ik gestart met de zoektocht naar de roots van Frans Hendrikse Osseweijer en Claartje Arents. Hun huwelijk werd op 25 mei 1687 in Oude-Tonge gesloten. 2) Oude-Tonge 25-05-1687 Huwelijk: Frans Hendrikse Osseweijer, J.M. van Kas, met Claartje Arents, weduwe van Leendert Cornelisse Goeree, beijde wonende op d’oude Tonghse grond’ Met de vermelding in de huwelijksinschrijving dat Frans Hendrikse Osseweijer afkomstig is van ‘Kas’, zal Kats bedoeld zijn. De zoektocht ging verder richting Zeeuws-Vlaanderen, want wie schetst mijn verbazing dat daar op mijn beeldscherm de doop van Hendrick Osseweijer op 5 april 1715 te Hoek verscheen met de opmerking: “Oud 26 jaren. Dese persoon is gedoopt nadat hij sijn belijdenisse gedaen heeft sijnde van een gereformeerde v3.ader, maer van een menistemoeder”. Zijn ouders zijn: Frans Hendrick Osseweijer en Claertje Arents Verwage. 3) 2526 Deze zoon, Hendrik Fransen Osseweijer J.M. ging op 18 mei 1717 in Sommelsdijk in ondertrouw met Anna Bouwens Goeree J.D. van Sommelsdijk. Uit dit huwelijk werden minstens twee dochters, Klara en Anthona, geboren. Waarvan een aanzienlijk aantal nakomelingen in Zeeuws-Vlaanderen is terug te vinden.
WBA – directeur Wim Reijnders met pensioen
Wim Reijnders heeft op 9 juli afscheid gernomen als directeur van het West-Brabants Archief (WBA). Samen met bestuurders en collega’s zette hij zich in voor de samensmelting van het Regionaal West Brabants archief met de archiefdiensten van Bergen op Zoom en Roozendaal. Zo’n samengaan is intensief omdat elke instelling zijn eigen werkwijze en cultuur heeft. Het resultaat mag er zijn. Met alle deelnemende gemeenten (9 in totaal) is er een goede verstandhouding.
Verder is het West-Brabants Archief helemaal ingespeeld op de eisen voor digitaal beheer en presentatie van de informatie uit hun archief. Mensen maken ook steeds meer gebruik van de online dienstverlening van het archief, door aanvragen te doen voor het digitaliseren van archiefstukken.
https://westbrabantsarchief.nl/actueel/nieuws/244-directeur-wim-reijnders-met-pensioen
Biografische notitie van Dr Kamala Devi Harris
Kamala Devi Harris, kandidate voor het Vice-presidentschap van VS, werd geboren op 20 oktober 1964 in Oakland, Californië.
Haar vader, Donald J. Harris, is een Emeritus hoogleraar economie aan de Stanford University, die in 1961 emigreerde uit Brits Jamaica voor een studie economie aan de UC Berkeley. Harris werd geboren in Saint Ann’s Bay, Jamaica, als de zoon vanBeryl Christie (Finnegan door 2e man) en Oscar Joseph Harris. [2] Hij groeide op in de Orange Hill gebied van Saint Ann Parish, in debuurt van Brown’s Town. Harris beweert af te stammen van slaveneigenaar Hamilton Brown.
Haar moeder Shyamala Gopalan is van hoog-adelijke afstamming van Brahmin. Zij werd geboren op 7 april 1938 in de stad Madras (nu Chennai) in de Madras-provincie (nu Tamil Nadu ) van Brits-Indië , in Rajam en dochter van P. V. Gopalan en Rajam Gopalan.
P.V. Gopalan was getrouwd met Rajam Gopalan. Ze kregen vier kinderen, onder wie Shyamala Gopalan, hij is grootvader van Maya Harris en Kamala Harris. Gopalan trad toe tot de Imperial Secretariat Service tijdens de Britse overheersing in India en ging later op in de Central Secretariat Service.Hij diende als onderminister van de Indiase regering bij het Ministerie van Transport (Wegenvleugel). In de jaren vijftig werd hij als senior commercial officer in Bombay geplaatst. Gopalan klom op in de gelederen en werd later benoemd tot Joint Secretary van de regering van India bij het ministerie van Arbeid, Werkgelegenheid en Rehabilitatie. Hij werd later toegevoegd aan de federale regering van Zambia als directeur van noodmaatregelen en vluchtelingen om Zambia te helpen bij het beheren van een toestroom van vluchtelingen uit Zuid-Rhodesië (nu Zimbabwe).
Shyamala studeerde af met een bachelordiploma van Lady Irwin College [6] van de Universiteit van Delhi op 19-jarige leeftijd. Ze behaalde een doctoraat in voeding en endocrinologie aan de University of California, Berkeley op 25-jarige leeftijd. Gopalans proefschrift was getiteld The isolation and purification of a trypsine (onderdeel van volkorenmeel). [7] Shyamala deed onderzoek in het Department of Zoology and Cancer Research Lab van UC Berkeley. Ze werkte als borstkankeronderzoeker aan de Universiteit van Illinois en de Universiteit van Wisconsin . Ze werkte 16 jaar bij Lady Davis Institute for Medical Research en McGill University Faculty of Medicine . Gopalan diende als peer reviewer voor de National Institutes of Health en als teamlid ter plaatse voor het Federal Advisory Committee. Ze was ook lid van de speciale commissie voor borstkanker. Ze begeleidde tientallen studenten in haar lab. Voor haar laatste decennium van onderzoek werkte Gopalan in het Lawrence Berkeley National Laboratory , als universitair hoofddocent.
Kamala zelf is gehuwd met een zeer bekende joodse jurist, Douglas Emhoff, De heer Emhoff is partner bij het wereldwijde advocatenkantoor DLA Piper, gespecialiseerd in geschillen over entertainment en intellectueel eigendom, en verdeelt zijn tijd tussen Los Angeles en Washington DC. Hij studeerde af aan de University of Southern California Gould School of Law en werkte tot eind jaren negentig bij lokale advocatenkantoren, toen hij zijn eigen praktijk oprichtte. Hij werkt nu als partner bij DLA Piper.
Douglas ontmoette Kamala Harris elkaar voor het eerst in 2013, op een blind date opgezet door PR-consultant Chrisette Hudlin.
Slechts een jaar later trouwde het paar tijdens een kleine en intieme ceremonie. V Emhoff droeg een krans als een knipoog naar de hindoeïstische wortels van mevrouw Harris , en zij brak een glas om zijn Joodse afkomst te eren. Emhoff heeft twee kinderen uit zijn eerste huwelijk – Cole en Ella – die volgens mevrouw Harris liefkozend naar haar verwijzen als “Momala”, omdat ze de term “stiefmoeder” niet leuk vinden.
De 55-jarige voormalige procureur-generaal van Californië zal als eerste zwarte vrouw worden die is genomineerd door een van beide grote partijen voor vice-president. Terwijl Harris haar eigen afkomst als Zwart beschouwd is het interessant op te merken dat ze blijkbaar geen bekende voorouders heeft die slaven waren. De meeste mensen in de VS die van mixed-race zijn en 50% zwarte afkomst hebben, beschouwen zichzelf als zwart. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor Barack Obama.
Samenwerking IGRA met SephardicGen
De Israel Genealogy Research Association (IGRA) werkt nu samen met The Jeff Malka SephardicGen Database Collection
De Israel Genealogy Research Association (IGRA) is de grootste genealogie maatschappij in Israël. Men streeft er naar om tot de meest technologisch geavanceerde genealogieorganisaties te behoren en energie- en innovatiefamilieonderzoek te brengen. We werken met tientallen archieven om records online beschikbaar te maken, van waaruit we meer dan een miljoen records aan onze database hebben toegevoegd. zie https://genealogy.org.il/
De Israel Genealogy Research Association (IGRA) werkt nu samen met The Jeff Malka SephardicGen Database Collection een Sefardische collectie ter herdenking van Jeff Malka, Mathilde Tagger en SephardicGen..
De reikwijdte van deze collectie, 43.000 records in totaal, biedt een geweldige bron voor alle Sefardische Joodse onderzoekers. Een lijst van de SephardicGen databases die toegankelijk zijn via de IGRA database zoeken is opgenomen op de lijst van SephardicGen Databases pagina. Om deze databases te doorzoeken, zoekt u in de IGRA Database en de resultaten van deze databases maken nu deel uit van de zoekresultaten.
Dr Jeff Malka was zeer bereid in het verstrekken van materiaal aan de Sefardische SIG die hij blijft ontwikkelen en verbeteren. Dr Malka werkte in een nauwe samenwerking met Mathilde A. Tagger, een specialist in Sepfaric onderzoek, met name namen (onomastisch) in de Sefardische wereld. Ze transcribeerde eigenhandig veel van de databases op SephardicGen.com. Ze was een van de oprichters van IGRA en de IIJG en zat vele jaren in het Uitvoerend Comité van het Instituut.
Een van de grote bijdragen van de Dr Malka’s SephardicGen website zijn de oorspronkelijke doorzoekbare databases. Deze databanken bestrijken meer dan twee dozijn landen, waaronder geboorte- en huwelijksregisters, Holocaustslachtoffers, begraafplaatsgegevens, volkstellingslijsten, slachtofferlijsten en meer. Zijn werk penetreert de hele Joodse genealogische wereld.
11 en 30 nummer 99
INHOUDSOPGAVE, AFDELINGSPROGRAMMA, AANVULLINGEN OP DE LEDENLIJST, 11 EN 30 DIGITAAL, OPROEP THEMANUMMER 2021, BÖLGER EN VAN DER MEULEN, TROUWFOTO, TBC, DE INITIALEN VAN MIJN OVERGROOTMOEDER, AAFKE GESINA VAN HULST, STOF, KROONDIJK, SCHUILINGA EN DE BOER, ALLEMAAL ÉÉN FAMILIE, AKKE VAN DER BIJL (1899-1985), BIJ DE VOOR- EN ACHTERPAGINA.
BÖLGER EN VAN DER MEULEN
door B.D. van der Meulen te Leeuwarden
De werkzaamheden in ons appartement zijn zo verdeeld, dat mijn vrouw familieberichten knipt uit allerlei kranten voor haar imposante verzameling. Eventuele dubbelen krijgen een andere bestemming. Vroeger ging dat bijvoorbeeld naar het verenigingscentrum, maar sinds de digitalisering heeft toegeslagen hoeft dat niet meer. Het kan nu vaak wel bij het oud papier. Ook het oude materiaal wordt gesaneerd. Mijn taak is het deponeren van de overtollige rest in de papiercontainer, die elke vrijdagmorgen aan de straat wordt gezet om geleegd te worden.
Onlangs zag ik in de weg te gooien knipsels een overlijdensbericht van een Bouwe Bölger. Zelf heet ik Bouwe en in 2017 mocht ik samen met Piet Nieuwland voorouders en verwanten van Mata Hari publiceren in het Genealogysk Jierboek van de Fryske Akademy.
Vanaf 1984 had ik veel verzameld over de betrokken Van der Meulens. De nummers 12 en 13 in de kwartierstaat van Mata Hari waren Bouwe van der Meulen en Antje Haitsma, die op 22 januari 1798 in Franeker zijn getrouwd. Zij kregen elf kinderen: Janneke (1798-1799), Yde (1800-1885), Janneke (1802-1871), Jisselina (1804-1844), Paulus Haitsma (1806-?), Janke Henderika (1807-1807), Johannes Henderikus (1809-1881, de grootvader van Mata Hari), Pieter Luitjes (1812-1837), Henderikus Boudewijn (1814-1816), Aegeus Haitsma (1816-1860, via de oudste dochter Aaltje veel nakomelingen Steensma) en tenslotte Antje (1819-1907).
In de Encyclopedie van Friesland (1958) komen twee nakomelingen voor:
BÖLGER, Bouwe (Franeker 19.10.1828-Bolsward 19.12.1908). Had een bloeiende theehandel te Bolsward. IJverde voor cultureel werk. Zie: Slj. en Rj. (1908), 367, 595-596.
BÖLGER, Bouwe, ingenieur (Bolsward 30.8.1895-). Sedert 1941 secretaris R.S. Stokvis & Zonen N.V., Rotterdam, sedert 1946 lid van de directie. Van 1947-53 voorzitter afdeling Techn. Econ. van het Kon. Inst. v. Ingenieurs, 1955 lid algemeen bestuur Kon. Ned. Jaarbeurs.
TROUWFOTO
door Nynke Groeneveld-Buis uit Bussum
Verhalen
Mijn moeder Klaaske Dieuwke Aninga was 94 jaar toen ze stierf. Als kind had ik een doodhekel aan alle verhalen over haar Pake Oene Aninga de hoofdonderwijzer in Ouwsterhaule of over Nederlandsch-Indië waar ze opgroeide. Maar toen ik mij in de geschiedenis van mijn familie verdiepte, wilde ik wat graag alles weten. Alles! Gelukkig leefde mijn moeder nog en beschikte ze over een goed geheugen. Ik vroeg haar waarom haar moeder in Bandung begraven was en hoe de boerderij van Pake Ruurd Terpstra er van binnen uitzag? Ik stelde vragen, zij vertelde haar verhalen en ik schreef ze op. Dat kwam me later bij het schrijven van mijn boek “Voorouders uit de kist” goed van pas. Één onderwerp bleef jammer genoeg onderbelicht. Dat was mijn moeders 1e huwelijk. Adriaan noemde zij haar eerste man. Ik kende zijn achternaam uit de huwelijksakte: “Rotman.” Kinderen zijn sterk in het niet doorvragen als ze daarmee een ouder in verlegenheid brengen. Blijkbaar ik ook, want over dit huwelijk wat duurde van 1937 – 1939, staat in mijn aantekeningen slechts het volgende beschreven: Ma: “Adriaan was een zakenman, hij was ouder, ik was zijn huishoudster en we woonden in Apeldoorn”. Slechts één vraag stelde ik: “Waarom ben je bij hem weggegaan? Hierop antwoordde mijn moeder: “Het ging mis met hem, geestelijk.”
Geen TBC
Ziekte en epidemieën zijn van alle tijden. Ze grijpen in op het persoonlijk leven en soms op de hele maatschappij. Dit is het verhaal van een gezin waar TBC slachtoffers maakte.
Jelle van der Wal, geboren op 11 juni 1861 te Sint Annaparochie, is schoenmaker en barbier. Beitske Duïng, geboren in 1862, is sinds 1885 zijn vrouw. Hij verdient de kost en zij zorgt voor de huishouding. Als ze in juni 1885 trouwen, is Beitske al in verwachting van hun eerste kindje, Antje. Ze komt in november 1885 ter wereld, maar wordt al snel ziek en overlijdt vlak na haar tweede verjaardag.
Na haar zullen nog verschillende kinderen uit het gezin sterven.
NB. TBC werd vroeger als een familiare ziekte beschouwd tot Robert Koch in 1882 de TBC-bacil ontdekte. De laatste jaren is men er achter gekomen dat sommige familie meer bevattelijk voor de TBC zijn, omdat de immuunreactie tegen deze ziekte door erfelijke factoren ten dele wordt bepaald. (JWK)
DE INITIALEN VAN MIJN OVERGROOTMOEDER
door Tineke Hartman te Leeuwarden
Veertien jaar geleden was “mijn dierbaarste bezit” het thema van 11 en 30 (nummer 41 van januari 2006). Het was een succesnummer. De vraag was toen: schrijf een artikel over een dierbaar voorwerp of een herinnering. Ik dacht na over diverse dingen uit onze familie die ik in mijn bezit heb. Maar welk voorwerp was mij het meest dierbaar? Daar wilde ik dan wel over gaan schrijven. Nu is het zo ver dat het artikel klaar is!
Pake haalde een doosje te voorschijn uit het theekastje waar de zilveren oudheden van beppe in lagen. Daarbij twee zilveren hengsels waar geen stoffen beursje meer aan zat. Beide waren wel enigszins beschadigd en er was ook al door een zilversmid aan gerepareerd. Ik mocht kiezen welke van de twee ik wilde hebben. Ze waren beide heel mooi. In het zilveren pepermuntdoosje zijn de initialen A.T.T. en het jaartal 1882 gegraveerd. Natuurlijk heb ik me wel eens afgevraagd van wie het geweest zou zijn. Mijn vader vertelde dat hij dacht dat het van zijn oma was geweest. Het opsporen van de gegevens was niet eenvoudig.
Hieronder plaats ik nog de informatie over de gezinnen van Aaltje Tijsses Tijsma en haar zuster Hiltje.
Aaltje Tijsses Tijsma, geb. 10 april 1860 te Ferwoude, bij huwelijk dienstmeid wonende te Abbega, ovl. 10 oktober 1919 te Oudega (W), dochter van Thijs Wiebes Thijsma en Hinke Ykes Bandstra, tr. 3 mei 1884 te Wymbritseradeel met Hendrik Jans Jagersma, geb. 18 mei 1850 te Exmorra, visser, wonende te Hieronder plaats ik nog de informatie over de gezinnen van Aaltje Tijsses Tijsma en haar zuster Hiltje.
Aaltje Tijsses Tijsma, geb. 10 april 1860 te Ferwoude, bij huwelijk dienstmeid wonende te Abbega, ovl. 10 oktober 1919 te Oudega (W), dochter van Thijs Wiebes Thijsma en Hinke Ykes Bandstra, tr. 3 mei 1884 te Wymbritseradeel met Hendrik Jans Jagersma, geb. 18 mei 1850 te Exmorra, visser, wonende te
AAFKE GESINA VAN HULST
door Sytze Giezen te Leeuwarden en Hannie Faassen te Stiens
Wie was Aafke Gesina (Sien) van Hulst? Zij was het tweede kind in het gezin van Jan van Hulst en Rijkje Tjallingii (die totaal 7 kinderen kregen waarvan er twee jong zijn overleden) en kan gezien worden als pionier van de wijkverpleging in Nederland.
Vader was ‘steenfabrikant’ en mede-eigenaar van plateelbakkerij J. van Hulst te Harlingen. Ook was hij Doopsgezind voorganger. Het bedrijf heeft 299 jaar bestaan. De laatste eigenaren waren twee broers van Aafke. Als vader Jan van Hulst in 1884 overlijdt is Sien pas 16 jaar. Haar moeder vraagt haar om voor haar broer te gaan zorgen die aan epilepsie lijdt.
Ze gaat dan ook zoals ze zelf zegt ‘op de tast’ aan het werk. Ze vraagt wel advies aan een huisarts met wie haar ouders bevriend zijn. Deze huisarts (Pieter Hendrik van Eden) is, in tegenstelling tot veel artsen en bestuurders van zijn tijd, een groot voorstander van ‘ziekenverpleging thuis’, in plaats van ‘ziekenhuisverpleging
Sien verpleegt vanaf haar 26e ook andere mensen in Harlingen in hun eigen huis. In 1896, richt ze in Harlingen de Vereniging voor Wijkverpleging en Ziekenzorg op. Het principe van deze vereniging is ‘contributie naar draagkracht, maar werken voor iedereen, zonder aanzien des persoons’. Kennelijk spreekt dit motto de bevolking aan, want direct na oprichting heeft deze vereniging tachtig leden.
In 1902 maakt Sien van Hulst van haar Harlingse vereniging een plaatselijke afdeling van de landelijke vereniging voor wijkverpleging Het Groene Kruis en introduceert hier haar motto ‘Voor Allen Door Allen’. Na vijftien jaar uitvoering gaat Sien na 1909 verder vanuit het landelijke bureau van de vereniging in Utrecht, als bestuurder en propagandiste.
Ze heeft een aantal boeken geschreven die nog jarenlang zijn gebruikt onder meer bij de opleiding Kinderverzorging en opvoeding.
Bron: De tekst is deels overgenomen van de site van KMVB.nl.
Kwartierstaat van Aafke Gesina van Hulst
Generatie I
1. Aafke Gesina van Hulst, geb. Harlingen 28 jan 1868, ovl. Utrecht 11 jan 1930.
Generatie II
2. Jan van Hulst, geb. Harlingen 3 sep 1839, ovl. Harlingen 18 aug 1884, tr. Harlingen 28 jun 1866
3. Rijkje Tjallingii, geb. Harlingen 19 sep 1845, ovl. Harlingen 9 okt 1919.
Er worden 31 kwartieren gegeven.
STOF, KROONDIJK, SCHUILINGA EN DE BOER, ALLEMAAL ÉÉN FAMILIE
door Hannie Faassen Stiens
Dit verhaal begint met het echtpaar Hans Ysebrands, geb. Oldelamer, doet 27 mei 1745 belijdenis in Rohel en vertrekt in mei 1747 naar Oldelamer. Hij trouwt te Oldelamer op 28 april 1743 met Neeltjen Jacobs, afkomstig uit Scherpenzeel, doet 27 mei 1745 aldaar belijdenis en vertrekt in mei 1747 naar Oldelamer.
Het beroep van Hans is niet bekend, maar gezien de omgeving waarin hij steeds woont zou hij een beroep in de turfafgravingen gehad kunnen hebben.
1. Jacob Hanzes, geb. Rotsterhaule, ged. Sintjohannesga 27 dec. 1744 (doet 22 april 1785 belijdenis Oldelamer), ovl. Wolvega 27 juli 1812 aangifte gedaan door Hendrik Jacobs Stof, als zoon, otr. Vries 1-04-1775, tr. Oldelamer 14 mei 1775 met Geesje Hendriks, afkomstig uit Tynaarlo (Taarlo) circa 1753, ovl. Wolvega 29 juni 1813 Aangifte door Hans Jacobs Schuilinga, zoon.
2. Geertje Hansen, ged. Sintjohannesga 4 sept. 1746.
3. IJsebrand Hanses (Isebrand ), ged. Sintjohannesga 1 jan. 1749, otr. (1) Oldelamer, tr. Rolde 8 juni 1772 met Hendrikje Jansen Popken, tr. (2) met Jannetjen Carsten.
4. Geesje Hanzen, geb. onder de klokslag van Rottum, ged. Sintjohannesga 10 okt. 1751, ovl. voor 1818, tr. Wolvega 25 aug. 1776 met Albert Meinen van den Berg, zn. van Meine Wiebes en Aaltje Alberts, ged. Wolvega 9 nov. 1738, ovl. Oldeholtpade in het huis nr. 52 15 feb. 1818.
5. Klaas Hansen de Boer, geb. Sintjohannesga onder de klokslag van Rottum 18-02-1755, ged. Sintjohannesga 2-03-1755, ovl. Oldetrijne 1 nov. 1838, tr. (1) Oldelamer 14 mei 1780 met Aaltje Jans Nieuwenhout, dr. van Jan Wouters en Froukje Jochems Nieuwenhout, ged. Wolvega 17 okt. 1756, ovl. Spanga 23 juli 1823.
Hij tr. (2) Weststellingwerf 5 dec. 1833 met Hendrikje Andries Korteschijl (Korteschyl), dr. van Andries Geerts Korteschijl en Meintje Roelofs Postma, geb. Oldetrijne 30 nov. 1803, ged. Oldetrijne 4 dec. 1803, ovl. Nieuwehorne 25 feb. 1888. (Zij tr. (2) Weststellingwerf 9 feb. 1842 met Gerrit Jans Schreur, zn. van Jan Gerrits Schreur en Grietje Everts Loen).
6. Marigje Hansen, geb. Oldelamer 19 dec. 1757, ged. Oldelamer 25 dec. 1757, ovl. Nijeholtwolde 6 juli 1840, tr. Wolvega 16 mei 1784 met Jelle Reeuwerts Koopstra, zn. van Rieuwert Roukes en Trijntje Jelles, geb. Nijelamer circa 1758, ovl. Nijeholtwolde 11 sept. 1832.
7. Jakob Hansen (de jonge) Kroondijk, geb. Oldelamer 18 april 1760, ged. Oldelamer 20 april 1760, boer, ovl. Oldelamer 30 nov. 1839, tr. Oldelamer 10 mei 1789 met Tryntie Rinkes (Rintjes, Renchjens, Reyngjes), dr. van Reingjen Jannis en Annegien Roelofs, ged. Oldelamer 11 okt. 1767, boerin, ovl. Oldelamer in het huis nr, 7 2 okt. 1827.
Akke van der Bijl, geb. Lemmer 11 juni 1899, overl. Joure 26 aug. 1985, dr. van Pieter van der Bijl en Wietske Tjeerds Jansma, tr. Lemmer 15 febr. 1923 Sake Annes Visser, geb. Lemmer 29 okt. 1898, timmerman, overl. Lemmer 26 juli 1974, zn. van Anne Visser en Hebeltje Wildschut. De foto van Akke van der Bijl (mijn grootmoeder) is al jaren in mijn bezit. Ik wist alleen dat deze foto rond 1919 in Haarlem gemaakt zou zijn en dat Akke daar destijds werkte als dienstmeisje. Het is er nooit van gekomen om naar Haarlem te gaan en daar het dienstboden/bevolkingsregister te raadplegen. Een verre reis voor één klein dingetje.
Maar via internet leer je mensen kennen zoals Henriëtte Adema. Zij woont in Haarlem. Toen zij onlangs vroeg of ze iets voor mij kon doen dacht ik meteen aan de foto van beppe Akke. Dus ging Henriëtte voor mij naar het Noord-Hollands archief. Ze vond Akke niet in het register van Haarlem maar in het register van Heemstede.
Akke stond ingeschreven van 18 november 1918 tot 10 november 1920, op het adres Berkenrodestraat 27 te Heemstede bij H.J. ten Bokkel Huinink. Zo had ik in korte tijd al snel meer gegevens bij de foto van Akke. De vraag blijft hoe een meisje uit Lemmer in Heemstede terecht kwam.
Riek had een advertentie geplaatst voor een ‘meisje’ in het Haarlem’s Dagblad op 12 oktober 1918.
Dit artikel toont aan het nut van het dienstboden register voor de genealogie. Dit register is een onderdeel van het bevolkingsregister. Het was bedoeld voor mensen die erg vaak van woonplek veranderden. Het bevat niet alleen de dienstboden maar ook de knechten, nijverheidslieden, schippersgezinnen, seizoenarbeiders, bewoners van gestichten en marechausseekazernes. (JWK)
Dit is een zeer lezenswaardig nummer met boeiende levensverhalen (JWK)
Wat is de beste DNA-test
Wat is de beste DNA-test: moet de genealoog aan genotypering of de sequentie methode de voorkeur geven.
Al eerder berichtte ik op deze site dat Ancestry.com is overgegaan op whole genome sequencing (WGS) en ik stelde toen dat dit invloed zou krijgen op bekende genoomtechnieken waarbij vooral micro-array technieken gebruikt worden. Inmiddels wordt whole genoomsequencing al aangeboden voor $ 160 door Ancestry. Dit is een prijs die enkele jaren geleden ondenkbaar leek. Gaat WGS op den duur de micro-array technieken verdringen? Onlangs is een discussie gestart met de vraag welke van beide methoden vooral bij genealogie de voorkeur geniet.
Genotypering versus sequencing
Wat is het verschil tussen genotypering en sequencing? De meeste DNA-bedrijven zoals Ancestry.com en 23andme, zijn allemaal genotyperings-bedrijven. In dit geval analyseert men slechts een klein deel van het algehele DNA. Daarbij maakt men gebruik van DNA-micro-arrays/
Er zijn drie basismanieren waarop men DNA kan testen.
Geheel genoom – al het DNA
Whole Genome Sequencing (“WGS”) is precies dat wat deze frase zegt. Alle bases van de DNA-keten worden bepaald. Interessant is dat slechts ongeveer 2% van het genoom bekend staat als “coderend DNA”, dat is DNA dat codeert voor de cellulair eiwitten. De rest, is het “niet-coderend DNA” Dit werd lang beschouwd als junk-DNA. Maar nu we meer over genetica weten, weten we dat deze iunk-regio’s een enorm belangrijke functie hebben bij het reguleren van de coderende delen van het DNA.
Exome Sequencing – gewoon DNA coderen
Whole Exome Sequencing (WES) bepaalt alleen de DNA volgorde van die gebieden die coderen voor eiwitten. Dat is dus beperkt tot 2% van het hele genoom.
Genotypering – samengesteld DNA
Bij genotypering wordt informatie verzameld over een zorgvuldig geselecteerd aantal bases. Deze bases worden meestal geselecteerd omdat ze locaties vertegenwoordigen met bepaalde sequenties met karakteristieke SNP’s. De micro arrays toetsen daarbij 600.000 – 1.3000.000 van de Basevarianten. Genotypering pikt alleen de belangrijke plekjes op die relevant zijn. 23andMe, Ancestry.com en de meeste andere DNA-dienstverleners zijn allemaal genotyperingsbedrijven. Men analyseert slechts bepaalde interessante punten in het DNA en zoekt naar variaties (polymorfismen) die aangeduid worden met de term Single Nucleotide Polymorphisme (SNP).De hoeveelheid genoom dat wordt onderzocht is slechts een klein deel van het totale DNA, ongeveer 0,03%!
Welke genotyperingservice is het beste?
Er zijn bij beide bedrijven slechts enkele verschillen waarop de gegevens worden gepresenteerd, en hun specifieke focus. Ancestry.com, kan relevanter zijn voor genealogisch onderzoek, terwijl 23andMe meer op gezondheid gebaseerde informatie is gericht.
| Voorzien zijn van | 23andMe | Ancestry.com |
| Grote focus | Fysieke en gedragskenmerken en wat informatie over genetische aandoeningen. | Geografische interpretatie van genoom met geavanceerde afstamming. |
| Gezondheidsinformatie | Sommige, beperkt. | n.v.t. |
| Informatie over voorouders | Vaderlijke en moederlijke informatie. Geografische analyse. Enkele eenvoudige genealogietools. | Geografische analyse. Geavanceerde tools voor genealogie en DNA-matching voor stamboomopbouw en matching van voorouders. |
| SNP’s getest | 670.000 | 700.000 |
| Geschatte doorlooptijd | 3-4 weken | 4 weken |
| Toegang tot onbewerkte gegevens | Ja | Ja |
Ancestry is het beste voor zoekopdrachten in de stamboom
Ancestry.com heeft de voorkeur voor diegenen die een stamboom of genealogie proberen op te bouwen of een verre verwant zoeken. Het bedrijf beschikt over een database van meer dan 5 miljoen waarmee gebruikers records kunnen vinden van diegenen die mogelijk verwant zijn. Voor alle duidelijkheid, het is meer de techniek dan een gegevens voordeel, daar beide dienstverleners in veel opzichten zeer vergelijkbaar zijn.
23andme – het beste voor gezondheidsonderzoek
23andme heeft – hoewel wat duurder – de voorkeur om gezondheidsgegevens aan klanten presenteren. 23andme-gebruikers hebben bijvoorbeeld toegang tot een sectie genetische gezondheid risico’s, waarin het genetische risico voor aandoeningen zoals late aanvang van de ziekte van Alzheimer en leeftijdsgebonden maculaire degeneratie wordt geschetst. Het bedrijf heeft zelfs een nieuw rapport opgenomen met risicofactoren voor coeliakie.
De echte waarde van genotype-gegevens is het onbewerkte gegevensbestand
Maar de echte kracht van uw genotype-gegevens (althans voor klanten met een gezondheidsfocus) komt van het onbewerkte gegevensbestand, dat kan worden geanalyseerd door externe DNA-bedrijven met een gezondheidsfocus zoals Genetic Genie , Promehease , Livewello en Gene Food die voedingsadviezen geeft.
Aangezien zowel 23andMe als Ancestry.com toegang bieden tot onbewerkte gegevens, is er weinig verschil tussen beide. Zelfs het aantal geanalyseerde SNP’s is opmerkelijk vergelijkbaar met de meest recente 23andMe-kit die ~ 670.000 SNP’s analyseert en Ancestry.com voor ~ 700.000 SNP’s. zie tabel.
Dus hoe zit het met sequencing?
De persoonlijke sequentiebepaling is de volgende stap in gepersonaliseerde geneeskunde. Hoewel de hierboven beschreven genotyperingsdiensten veel mogelijkheden bieden wordt slechts een fractie van het exoom (het coderende gebied van het genoom) en een minuscule fractie van het hele genoom geanalyseerd. Theoretisch zou toegang tot uw WGS of zelfs WES methode meer genetische afwijkingen kunnen signaleren.
Direct naar WGS-opties voor consumenten
Er zijn enkele bedrijven die rechtstreeks aan consumenten WGS aanbieden. FullGenomes , Dante Labs en Guardiome. Alle drie bieden WGS aan en leveren uw onbewerkte gegevens, voor eigenlijk heel redelijke prijzen.
De interpretatie van deze onbewerkte gegevens zal echter zeer beperkt zijn. Hoewel alle drie de diensten bewerkte analyses aanbieden, blijft dit beperkt tot dezelfde informatie die wordt versterkt door de veel goedkopere genotyperingsbedrijven. Bovendien wordt deze geautomatiseerde analyse van de onbewerkte gegevens met behulp van services zoals Livewello momenteel niet ondersteund.
Hele exome-sequencing? Is Helix aan te bevelen?
Gaat het beter met WES?Exoomsequencers betreffen de analyse van het coderende DNA. Deze optie wordt geboden door recent geopende startup genaamd Helix . Deze optie geeft echter problemen van diverse aard en wordt ontraden.
Samengevat
Voor genealogie is nog steeds genotypering aan te bevelen, mede gezien de kosten en de analyses die momenteel beschikbaar is. Deze service biedt alles wat genotypering behoort te doen.
Terwijl WGS en WES de toekomst van gepersonaliseerde geneeskunde zullen worden is het raamwerk nog niet beschikbaar voor doorsnee consument-genealogen. Voor genealogische onderzoekingen bieden de genotyperingsopties voorlopig nog steeds voldoende en goedkopere mogelijkheden. De meeste van deze generaliseringsopties zijn min of meer vergelijkbaar.
Zijn kosten geen bezwaar dan kan men overwegen de gegevens met whole genome sequencing te laten analyseren. Mogelijk kunt u dan op een later tijdstip deze gegevens extern voor medische en andere redenen verder laten analyseren.
https://www.mygenefood.com/blog/finding-best-dna-test-genotype-sequence/
Meest uitgebreide archeologische leercollectie van Nederland in Dordrechts Museum
Bert Heidmeijer maakte mij hier op attent.
DORDRECHT – Nu de musea weer open mogen start het Dordrechts Museum vanaf 2 juni met een nieuwe expositie: Leven van Leer. Niet eerder waren er zoveel archeologische ledervondsten uit de Dordtse bodem bij elkaar te zien! Ter ere van ‘800 jaar stad’ toont het museum voor het eerst in haar geschiedenis de archeologische leervondsten uit eigen collectie. Dit is de meest uitgebreide archeologische leercollectie van Nederland, waarvan sommige voorwerpen uniek zijn in Europa. De tentoonstelling laat de mooiste middeleeuwse messcheden, tassen, schoenen en wapenuitrusting zien die ruim 700 jaar geleden gemaakt, gedragen of gebruikt zijn.
Dordtse trots!
De rode draad in de tentoonstelling zijn leervondsten die in 1997 en 1998 zijn opgegraven op het Statenplein in Dordrecht, waar in de 14de eeuw een leerbewerker zijn woning en werkplaats had. Hij leidde een ‘leven van leer’: hij verdiende zijn brood met het maken en decoreren van (onder andere) etuis (foedralen), waaronder mes-, dolk- en zwaardscheden. De leren schoenen zijn niet door hem gemaakt; schoenen werden gemaakt door schoenmakers. Veel schoenen zijn wel opgegraven op het Statenplein, maar er komen ook prachtige exemplaren uit eerdere opgravingen in Dordrecht, zoals de Tolbrugstraat-waterzijde (1968) of de Heer Heyman Suysstraat (1975). De collectie middeleeuwse schoenen is uitgebreid en bevat vele decoratievormen, van opengewerkte patronen tot gestempeld, geverfd en zelfs geborduurd. De kwaliteit is uitzonderlijk, omdat leer goed bewaard bleef in de natte Dordtse bodem: luchtdicht afgesloten, onder een pakket van soms wel 6 meter ophogingen.
Ontwerpen van toen en nu
De wonderlijke decoraties op de vondsten vertellen prachtige verhalen; de bezoeker ontdekt bijvoorbeeld wat een ‘stillegang’ is. Op een catwalk is de schoenmode uit de 14de en 15de eeuw te zien.
Naast historische schoenen zijn ook drie eigentijdse ontwerpen te zien van kunstenaars Arno Coenen, Celine Schroeder en Pieter Zandvliet. In opdracht van het museum lieten zij zich inspireren door de middeleeuwse leerdecoraties en vertaalden dit naar een eigentijds design op schoenen van nu. Arno Coenen maakte ook speciaal voor ‘Leven van Leer’ video-art waarin hij de beeldtaal uit de middeleeuwen vergelijkt met hedendaagse beeldtaal.
Restauratie.
De ruim vijftig schoenen in de tentoonstelling zijn allemaal gerestaureerd. Een middeleeuwse schoen komt namelijk in losse stukken uit de bodem omdat de stiksels zijn vergaan. Twintig daarvan zijn speciaal voor ‘Leven van Leer’ weer in model gebracht: zeer bijzondere opengewerkte schoenen en een paar babyschoentjes. Dat het om een paar gaat is zeer uniek. De afbeeldingen zijn en tas en een halfleren schoen.
bron: Dordts museum