Regionaal Archief Alkmaar

Brieven uit Westerbork van Alkmaarse familie Drukker

Achttien indrukwekkende brieven uit de Tweede Wereldoorlog hebben een nieuw onderkomen gevonden in het Regionaal Archief in Alkmaar. De joodse familie Drukker uit Alkmaar stuurde de brieven in de zomer van 1944 vanuit Kamp Westerbork naar het thuisfront. De brieven en een aantal foto’s, die het archief nu samen in bruikleen heeft gekregen, geven een heel persoonlijk beeld van het leven in het kamp en van het lot van de familie.

Het Alkmaarse gezin Drukker zat van 26 mei tot 4 september 1944 vast in Kamp Westerbork. Vader Bram, moeder Juliette en de veertienjarige dochter Marjan leefden er maandenlang tussen hoop en vrees. In twaalf gecensureerde brieven, met officieel stempel, en zes meer openhartige brieven die het kamp uit werden gesmokkeld schrijven zij onder meer over de dagelijkse beslommeringen en over hoe zij zich voelden, over de ziekte van moeder Juliette en het werk van Bram en Marjan in het kamp. Ze vragen vrienden om eten en kleding te sturen en in code ook om geld en kostbaarheden, in de hoop daarmee hun situatie te kunnen verbeteren.

Goede hoop

In juli 1944 schreef dochter Marjan dat haar vrienden zich geen zorgen hoefden te maken. De geallieerden rukten toen al op. “Ik heb goede hoop terug te komen,” schreef ze daarom. Ze vroeg zich alleen af hoelang het nog zou duren. “Enfin, we hebben nu al ruim vier jaar gewacht. Die paar maanden kunnen er nog wel bij.” Ze hoopte haar vijftiende verjaardag in november weer thuis te kunnen vieren. Het zou er niet van komen. De familie Drukker ging op maandag 4 september 1944 met een van de laatste transporten uit Westerbork naar Theresienstadt en werd uiteindelijk in oktober in Auschwitz vermoord.

Beeld compleet

De brieven uit Westerbork kwamen via-via terecht bij de heer Budzelaar uit Amersfoort, die ze nu in bruikleen heeft afgestaan aan het Regionaal Archief. Directeur Paul Post: “Ik ben blij dat de brieven nu hier bewaard worden. Wij zijn al in het bezit van twee schriftjes waarin Bram Drukker zijn herinneringen aan de onderduik heeft vastgelegd, voordat de familie werd opgepakt en naar Kamp Westerbork werd weggevoerd. De brieven maken het beeld compleet en laten ons zien wat deze Alkmaarse familie aan ellende in de onderduik en in Westerbork heeft meegemaakt.” Naast de brieven en schriftjes bewaart het Regionaal Archief ook nog enkele andere stukken van de familie, zoals een fotoalbum en de leesbril en sigarettenkoker van Bram Drukker.

Te bekijken

Een selectie uit de brieven uit Kamp Westerbork en de foto’s is zaterdagmiddag 20 april te bekijken tijdens een speciale inloopmiddag rondom de Tweede Wereldoorlog in het Regionaal Archief. Tijdens die middag is ook het boek van Jan van Baar De familie Drukker en de tragiek van joods Alkmaar met € 5,- korting te koop. (van € 19,95 voor € 14,95)

Nu alle paaseitjes gevonden zijn, stappen stamboomonderzoekers weer achter hun pc op zoek naar genealogische vondsten. Gelukkig is familiegeschiedenis achterhalen gemakkelijker met dank aan onze digitale indexen. In maart zijn verschillende indexen online gezet die jouw onderzoek misschien verder kunnen helpen. Neem gauw een kijkje in het onderstaande overzicht van indexen en bronnen die afgelopen maand op onze website zijn geplaatst!

Burgerlijke stand

Geboorten

• Eindhoven: 1903-1912
• Giessen: 1812-1842
• Meeuwen: 1843-1862
• Nieuwkuijk: 1811-1829
• Oost-, West- en Middelbeers: 1811-1831
• Rijswijk: 1812-1842
• Steenbergen: 1921-1923
• Strijp: 1849-1870
• Tongelre: 1811-1830, 1913-1920
• Wijk en Aalburg: 1843-1855, 1886-1902
• Woudrichem: 1811-1827

Huwelijken

• Bergen op Zoom: 1948

Doop-, trouw- en begraafboeken

Dopen

• Boxmeer: 1780-1798

Begraven

• Boxmeer: 1780-1798

Schepenbanken

• Berghem: 1716-1719, 1804-1808
• Geffen: 1802-1809
• Kessel: 1806-1810
• Lithoijen: 1796-1800
• Oss: 1745-1748
• Stad en Land van Megen: 1781-1787
• Veghel: 1789
• Vught en Cromvoirt: 1737-1743

Rechtbanken

• Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch: 1887-1888, 1916-1917 en 1929
  De arresten zijn op naam te doorzoeken via de zoekmachine voor criminele vonnissen

Boeken

• DIJSSELBLOEM-VISSER, J., e.a.: De Sint Genovevakerk van Breugel
• DONKERS, Geert, e.a.: Vijf eeuwen Sint-Cathrien in ‘s-Hertogenbosch
• ETTEN, Theo van: Bier van eigen bodem: 4500 jaar Tilburgse brouwerijgeschiedenis
• HAVERKATE, H.J.: De Geschiedenis van de Nederlandse Prentbriefkaart. Deel 1 t/m 4
• HAVERKATE, H.J.: Encyclopedie van de Nederlandse Prentbriefkaart. Deel 1 en 2
• HONDIUS, Dienke, e.a.: Gids Slavernijverleden Nederland – The Netherlands Slavery Heritage Guide
• JANSEN, Richard: De Vorstengraven van Oss. Unieke grafmonumenten uit de ijzertijd
• KONING, Elisabeth, e.a.: Zwart op wit. Twee eeuwen blackface in Nederland
• N.N.: De centra van het toerisme in Noord-Brabant. Deel 1, 3 en 4
• OTTEN, Nick: Stamboomboek familie Otten deel 2. De stamboom van Marinus en Francina Otten
• TERBURG, Sara, e.a.: De Erfgoedfabriek: unieke herbestemmingen van Brabantse iconen
• TICHELOVEN, Sabine: Samen op Beekvliet. De Javaanse Surinamers in Sint-Michielsgestel (1975-2017)
• WETTEN, Simon van: Eeuwenoud en bij de tijd. Onze Lieve Vrouwe Broederschap Gemert
• ZURNÉ, Jan Julia: Oorlogsboeven. Alledaagse criminaliteit tijdens de Tweede Wereldoorlog

Foto’s

Aan de digitale beeldbank zijn in de afgelopen maand afbeeldingen toegevoegd:

• 2126-001478 e.v.: Foto’s viering bevrijding Schijndel en Halder, 1994
• DCGRA: Familiefoto’s Frank Langezaal
• DCVAR-: Foto’s collectie Walther Hoefnagel
• DCSCH: Foto’s sleuteloverdracht dorpshuis Reek, 1980
• DCESH: Foto’s Wim van Casteren, Esch

Films

Via de filmbank Brabant in Beelden zijn de volgende nieuwe films te raadplegen:

• BHIC-000134: Oude ambachtenmarkt, Oirschot
• HKKAARLE-01 & 02: Familiefilms onbekende familie uit Aarle-Rixtel
• COOLEN-11, 12, 13 & 33: Films van Bert Coolen
• GIELIS-01 en 02: ‘Brabant verrassend’ en ‘Lith en omgeving’ documentaires
• TOKE-01, 02 en 03: Familiefilms familie Van Deursen, Helmond

Gescande archiefstukken

Via scannen-op-verzoek is een groot aantal archiefstukken gescand en online gepubliceerd. Bekijk het complete overzicht (Excel-bestand).

Vrijwilligers bedankt

De indexen van de genoemde bronnen zijn tot stand gekomen dankzij de enthousiaste bijdrage van ruim 90 vrijwilligers die werkzaam zijn bij het BHIC. Wij bedanken alle vrijwilligers voor hun betrokkenheid en inzet!

Nooit ons laatste nieuws missen?   Meld je aan voor onze nieuwsbrief!

Het afgelopen 1,5 jaar zijn de medewerkers van onze scanstraat druk geweest met het digitaliseren van diverse archieven. Nu is het dan eindelijk zo ver dat de ruim 700.000 gemaakte scans online staan. Dit is een fantastische mijlpaal voor het HCL!

Benieuwd welke archieven vanaf nu digitaal raadpleegbaar zijn? Hier vind je een overzicht van wat er het afgelopen 1,5 jaar allemaal is gescand.

In de loop van dit jaar zullen we ook nog bijna 500.000 scans van notariële archieven en DTB’s online zetten.

Doodsoorzaken zijn een gewilde bron voor genealogen, want het is niet alleen boeiend, maar ook belangrijk om te weten waar je voorouders aan zijn overleden.

Het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven (RHCe) heeft ondertussen duizenden doodsbriefjes digitaal toegankelijk gemaakt. Op zo’n doodsbriefje staat de doodsoorzaak vermeld van een persoon die je op naam in de database kunt zoeken.

Lees hier verder.

laat 18e-eeuwse verzoekschriften digitaal toegankelijk

Benieuwd of één van uw voorouders tussen 1796 en 1801 een verzoekschrift indiende bij het nationale parlement? Of wilt u weten wat voor een soort verzoeken er in die tijd werden ingediend? Via de nieuwe index ‘Verzoekschriften aan het parlement van de Bataafse Republiek, 1796-1801’ vindt u scans van verzoekschriften, door te zoeken op de naam van de indiener(s).

Verzoekschriften uit alle lagen van de bevolking

Via de nieuwe index zijn ruim 15.000 verzoekschriften te doorzoeken. Verzoekschriften (ook wel rekesten of petities genoemd) zijn verzoeken van één of meerdere personen aan het parlement (of een andere instantie). Het kan gaan om individuele verzoeken, bijvoorbeeld om een paspoort of een baan, maar ook om politieke petities, met honderden handtekeningen. Duizenden burgers uit alle lagen van de bevolking dienden tussen 1796 en 1801 verzoekschriften in bij het nationale parlement van de Bataafse Republiek. De Bataafse Republiek was uitgeroepen op 20 januari 1795, nadat een Frans revolutionair leger met hulp van gevluchte patriotten (tegenstanders van de stadhouder) een einde aan de Republiek der Verenigde Nederlanden had gemaakt. Op 1 maart 1796 werd in Den Haag een democratisch gekozen nationaal parlement opgericht. Tot dit parlement wendden burgers zich met hun verzoeken. 

Liefdegift

Vooral de particuliere verzoekschriften geven een interessant inkijkje in de levens van gewone mensen in de Bataafse tijd. Zo is er het verzoek van Johannes Reytenbag van 6 april 1796, dat een ander voor hem geschreven heeft. In dit verzoek staat dat Johannes ‘door de droevigste lichaams-kwaal, de vallende ziekte (epilepsie), zodaanig gefoltert is, dat zijne, wel eer voor hem, bloeiende affaire als kledermaker, daardoor eindelijk geheel tot niet is geloopen’. Het houdt echter niet op met de ellende. Verderop lezen we dat ‘nu mede zijn eenige steun en troost, namentlijk zijne huisvrouw, door opgekropt hartzeer, zedert een geruimen tijd, mede aan de teering-ziekte kwijnt (…)’. Hierdoor is het gezin met drie kinderen ‘in de grootste armoede des werelds gedompelt’. De wanhopige Johannes keert zich daarom tot de volksvertegenwoordiging en vraagt ‘ hun zoodanige liefde-gift te doen toereijken, als uw lieden, […] zullen gelieven goed te vinden’. Of het parlement de gift heeft toegekend, staat niet in het verzoekschrift.    

Hoererij en overspel

Een ander onderwerp dat we vaker in particuliere verzoekschriften tegenkomen is het echtscheidingsverzoek. Zo vraagt ene Jan Hendrik Spark in een verzoekschrift uit 1798 aan het parlement om zijn huwelijk met Hendrika Meijer te ‘verklaaren voor gedissolveert’ (ontbonden). Hendrika had zich volgens Jan Hendrik, ‘van tijd tot tijd aan verregaande malversatien schuldig gemaakt’. Zoals het een goed echtgenoot betaamt had Jan Hendrik naar eigen zeggen ‘allen pogingen (…) in ’t werk gesteld om was ’t mogelijk door lievderijke behandeling, eenen ontaarte tot haaren plicht terug te doen keeren’. Het had niet mogen baten, zo blijkt uit het verzoekschrift: Hendrika nam in de nacht van 20 november 1797 de benen ‘met meedevoering van diverse goederen’. Met haar minnaar vluchtte ze naar Amsterdam, waar ze ‘tot op deezen dag’ met hem samenwoont ‘als was zij met denselven gehuwd’. Na Hendrika’s actie is voor Jan Hendrik de maat vol: hij kan zich niet verzoenen ‘met haar die zig dus aan hoererij en overspel heeft schuldig gemaakt’. Hij verzoekt het parlement om een echtscheiding. Het parlement reageert afwijzend, blijkt uit een parlementsbesluit van 19 maart 1799: Jan Hendrik moet zich met zijn verzoek maar richten tot een gewone rechtbank. 

Nieuwsgierig geworden?

Bovenstaande voorbeelden lichten slechts een tipje van de sluier op over de inhoud van de verzoekschriften aan het parlement van de Bataafse Republiek. Wilt u zelf op zoek naar een verzoekschrift? Bekijk dan de zoekhulp: Verzoekschriften aan het parlement van de Bataafse Republiek, 1796-1801.