NGV Nieuws

Samenvatting van artikelen

Spreker Prof. dr. Marijke van der Wal

Te midden van de grote hoeveelheid door de Engelsen in oorlogstijden buitgemaakte
documenten bevindt zich een vijftigtal brieven die in de jaren 1664–1665 naar Michiel Heusch jr. zijn gestuurd.

Deze jonge koopman uit Hamburg is op een zo geheten grand tour in Italië om de taal te leren, maar ook om de handelscontacten van zijn vader te leren kennen
en om handelsproblemen op te lossen. Wekelijks ontvangt hij brieven van zijn vader
Michiel Heusch sr. Ook zijn er enkele brieven overgeleverd van zijn moeder en nog drie andere familieleden. Mijn onderzoek heeft uitgewezen dat de scribenten en de geadresseerde tot een van oorsprong Antwerpse koopliedenfamilie behoren, tot een migrantenfamilie dus, die zich na de val van Antwerpen in Hamburg heeft gevestigd. Daar is een internationaal handelsimperium opgebouwd met een omvangrijk netwerk van handelsrelaties. Deze tweede- en derde-generatie migranten blijken in het Nederlands te schrijven. De brieven zijn dan ook getuigen van een interessante taalcontactsituatie: het Nederlands dat en geschreven werd in de Hamburgse Nederduitse omgeving. Hoe ziet dat Nederlands  eruit? Ook de praktijk van het leren van vreemde talen komt naar voren in de brieven.

De overgeleverde brieven geven een beeld van onder meer het dagelijks leven aan het
thuisfront, het verloop van de reis, de praktijk en problematiek van koopmanschap, onderhandelingen vanuit Hamburg met Engeland en het grote internationale handelsnetwerk dat Michiel Heusch sr. heeft. Uit door mij verricht historisch onderzoek blijkt dat Heusch sr. een zeer belangrijke positie in Hamburg innam: hij behoorde tot de voornaamste kooplieden en werd zelfs de eerste president van de Commerzdeputation, de voorloper van de kamer van koophandel.

Het is bijzonder dat de verzonden brieven uit de aaneengesloten periode 1664-1665
bewaard zijn gebleven. Ze geven zicht van binnenuit op de handel en wandel van een vooraanstaandemigrantenfamilie, op hun wel en wee, ziekte, sterfgevallen en erfenisperikelen. Voor historisch geïnteresseerden een prachtige blik op het verleden. Voor genealogen kan ik laten zien welke werkwijze tot het achterhalen van de vele historische gegevens heeft geleid.

Bob Coret, oprichter van Coret Genealogie, biedt via zijn onderneming diverse populairehulpmiddelen op internet voor stamboomonderzoekers:

• Genealogie Online (www.genealogieonline.nl/) biedt u de mogelijkheid om eenvoudig genealogische gegevens en afbeeldingen op internet te plaatsen. U krijgt suggesties over de mogelijke locaties van scans van akten bij archieven. Maandelijks worden alle stambomen geanalyseerd om overeenkomsten te vinden, deze mogelijke aanknopingspunten kunnen u weer verder helpen in uw onderzoek.
• Het Stamboom Forum (www.stamboomforum.nl/) brengt stamboomonderzoekers digitaal in contact met elkaar rondom genealogie, archieven, geschiedenis en familienamen. Via de diverse fora kunt u vragen stellen, feedback geven, tips uitwisselen, idee¨en opperen en nieuws melden. In het Wie (onder)zoekt wie?-register kunt u de familienamen opgeven en/of opzoeken die u (onder)zoekt.
• De website Familie Archivaris (www.familiearchivaris.nl/) biedt stamboomonderzoekers een besloten virtuele ruimte waar een digitaal familiearchief gevormd kan worden. U kunt er familieleden uitnodigen om te participeren in het familiearchief: zij kunnen het familiearchief inzien, vullen met materiaal zoals foto’s en scans, familieverhalen schrijven en reacties toevoegen

Spreker Dhr. Fouke Boss Onderwerp Centurial, een nieuw stamboomprogramma

• De meeste genealogische stamboomprogramma’s van dit moment zijn in feite op conclusies gebaseerd. Immers, de familieonderzoeker voert na het bestuderen van enkele bronnen zijn conclusies in met betrekking tot voor- en achternamen, geboortedata, enzovoorts.
In deze presentatie kijken we naar Centurial, een nieuw Windowsprogramma, waarin de gebruiker niet zijn conclusies invoert, maar juist de informatie uit
de bronnen waarop deze conclusies zijn gebaseerd. Door deze informatie te combineren ontstaat bewijs, en uit dat bewijs worden in Centurial dan conclusies getrokken. Hoe werkt dat, en wat zijn de voor- en nadelen voor de gebruiker? De presentatie zal worden gegeven door Fouke Boss, de auteur van Centurial.

Dhr. Paul op den Brouw

Genealogen gebruiken allereerst DTB-boeken voor het opvoeren van nieuwe generaties aan hun voorouders, het uitbreiden van de genealogie of het vinden van verwanten. Op e Noordwest-Veluwe komen honderden horige boerderijen voor, zowel van geestelijke als wereldlijke heren. De horige status vererfde via de vrouwelijke lijn. Het bezit van de boerderijen (zoveel mogelijk) via de mannelijke lijn. Twee redenen voor deze heren om jaargang (uitgebreide) genealogische gegevens bij te houden van hun horigen en de bezitters van hun goederen. Vaak geven deze gegevens vele malen meer dan DTB-boeken kunnen geven.

Rust genealogie op historisch drijfzand? 

Lezing door de heer Henk Feikema op donderdagavond 17 oktober 2019. Lex van der Linden doet verslag.
De aanleiding voor de spreker om zich te verdiepen in de waarheid of fictie van
de geschiedenis is het boek Das erfundene Mittelalter (De uitgevonden middeleeuwen) van Heribert Illig dat hij goed 20 jaar geleden heeft gelezen. Hierin staat onder andere dat een vorst als Karel de Grote nooit zou hebben bestaan. De vele genealogen die hun stamboom hebben uitgeplozen tot deze Karel moeten dus de nodige vraagtekens zetten bij hun onderzoek.
De eindconclusie is dan dat een korte periode van het tweede millennium model
heeft gestaan voor de geschiedschrijving van het eerste millennium. Want voor de tijd van het jaar 1000 weten we eigenlijk weinig tot niets. Volgens deze onderzoeken moeten we dus aannemen dat de chronologie van de huidige beschrijving van de geschiedenis niet klopt, het is wel gebeurd maar in een andere tijd.
Eind achttienhonderd was er in grote delen van Europa een landbouwcrisis, zo ook
in Noord-Brabant. Dit was de reden voor Josephus Deelen en zijn vrouw Jacoba Boogers om samen met hun vijf kinderen te emigreren naar Zuid-Amerika. Bovendien was de overtocht, die normaal 84 gulden kostte, gratis, want Argentinië wilde graag Noord- Europese arbeiders hebben

Lezing door Sander van der Meer Genealogisch onderzoek en horigheid

Tegenwoordig laat iedereen een digitale erfenis na aan zijn of haar nabestaanden, denk aan foto’s, filmpjes, geluidsopnamen, social media, enz. Ook de genealoog laat zeer waarschijnlijk complete stambomen, kwartierstaten, foto’s en digitale documenten na die ergens op een website staan of keurig zijn opgeslagen in de Cloud, op een computer of op een mobiele telefoon. We laten dus nogal wat achter aan digitale informatie als we overlijden en het belangrijkste doel van deze avond was om de toehoordersbewust te maken van deze digitale erfenis.

Met de handschoen getrouwd, met de noorderzon vertrokken; door Ina Budde-Korver

In de stilte vertrokken en geheel weggeraakt In Breukelen-Nijenrode werd op 7-1-
1816 het huwelijk gesloten tussen Jan Anthony, boereknegt oud drie¨endertig jaaren, natuurlijke zoon van Maria Brosius, indertijd dienstmaagd gewoond ebbende aan de Stadsdam aan den Ouden Rijn, daar meer als twintig jaaren abzent zonder dat er op heden eenigede minste tijding van haar wedervaaren is ingekoomen, [. . . .] en Grietje Coljee, dienstmaagd oud twintig jaaren, geboren te Zegveld en wonende binnen deeze Gemeente, dochter van Klaas Colj´ee, landman, en Jannigje
Niemeijer wonende binnen deze Gemeente. Bij de huwelijksbijlagen was een akte van bekendheid, opgemaakt aan de hand van verklaringen van vier getuigen:
1. Antje Brosius, huisvrouw van Arie Spisa, oud ruim vijftig jaren, wonende
onder Vleuten,
2. Hermanus Staal, boerenknegt wonende aan de Blaauw Capel, oud ruim veertig
jaren,
3. Cornelis van den Hogen, landman aan de Blaauw Capel, oud zesendertig jaren,
4. Willem Haarman, daggelder wonende aan de Blaauw Capel, oud drie¨endertig jaren, welke getuigen eenparig verklaard hebben zeer wel te kennen den persoon van Jan Anthony Casius en dat aan hun zeer wel bekend is dat dezelve persoon is de zoon van Maria Brosius, jonge dochter gewoond hebbende onder den Ouden Rhijn, aan de Stadsdam ten huize van de eerste getuige in deze, en dat hij gedoopt is aan de Meern met de naam van Jan Anthony, en sederd de naam heeft gevoerd van Cazius, naar zijnen vermoedelijken vader door wien hij buiten echte verwekt was geworden. Wijders verklaren dezelve getuigen dat dezelve moeder van den
requirant met name Maria Brosius, sedert een seer geruimen tijd, althans wel twintig jaren, in de stilte vertrokken en geheel weggeraakt is, zonder dat iemand weet wat er van haar geworden is, en zonder dat er tot op dit ogenblik eenige de minste tijding van haar wedervaren is ingekomen.Dit is een zeer uitvoerig zeer lezenswaardig verslag van deze mensen.

Inhoudsopgave: Van de wnd.voorzitter pag. 1, Van de redactie pag . 1, Bestuursmededelingen pag. 2, Najaar Algemene Ledenvergadering op 16 november 2019, Nieuws uit de Afdeling Zeeland pag. 3, Verslag Symposium Dochters van Eva, Een buitenplaats genaamt Borndal, deel 4, door Jan Midavaine pag. 3, Twee broers, Janus en Jozias Leijnse, door W. Leijnse pag. 7, Een ontmoeting tussen verre verwanten door Evert Rutgers, Francina Kruitbosch-Rutgers en Peter Kruitbosch pag. 8, Hoe een familiefoto uit Zeeuws-Vlaanderen tot een verslaving kan leiden door Sjaak Beerens pag. 12, Rondom bevrijdingsdag in de wijkhuis door Dave de Putter pag. 16, Uit het Zeeuws Archief, 2 november 2019: Open Archievendag en Zeeuwse Genealogische Contactdag pag. 17, Blogs over rederijkerskamers door Willy van Meegen van het Gemeentearchief Goes pag. 18, Waar komt mijn achternaam vandaan door Peter Huijbregtse pag. 19, PR-aktiviteiten pag. 26, De website van pag. 27.

Een buitenplaats genaamt Borndal met zijn huizing, schuur, stallingen en verder gevolg en toebehoren van dien door Jan Midavaine

De boedelrekening van Jacobmijntje Hildernisse

Na het vinden van de leenregisters is het mogelijk enkele aanvullingen op de voorgaande delen van dit artikel te geven. In de registers staan alle veranderingen van eigenaren van erflenen geregistreerd. Bij iedere belening moesten de nieuwe leenmannen de rentmeester der domeinen een eenmalig bedrag betalen, het heergewaad.
Het netto bedrag van de boedel bedroeg £ 1338 : 15 : 4. Hiervan kregen Jan en Isaacq Hildernisse de helft (£ 679 : 7 : 8). De andere helft was voor Catharina Zegers, maar omdat ze eerdere inkomsten uit de boedel had gehad, zoals van de koop van meubels, goud en zilver en contante penningen, kreeg ze slechts £ 437 : 2 : 9¾ toebedeeld.
Op 9 november 1731 liet Jacobmijntje Hildernisse, weduwe van Hugo Hendricx, het leenhof via notaris Johan Willem Hekelbeke uit Veere weten dat ze ‘soodanigen partie van vijff gemeten ses roeden onversterfflijk leenland als sij comparante ter leen is hebbende en op haar naam is staande […..] gelegen in Zandijk in den blocq daar ‘t huys van Sandenburg in staat en twee parthien breeder gemeld in den brieff van dato den 9en july 1691’ aan Isaacq Hildernisse, zoon van haar broer Reymert, had overgedragen6.
Toen de boedelinventaris werd opgemaakt had Isaacq Hildermisse de koopsom van Borndal nog niet voldaan: ‘Item nog het montant der coopschat van de hofstede en gevolge van dien genaamt Bornival hier voren […..] wel in baate gebragt, dog bij hem aan desen boedel nog niet in contant voldaan, bedragende […..] £ 375’9

Twee broers, Janus en Jozias Leijnse, door W. Leijnse

Als Wereldoorlog II begint zijn de broers Janus en Jozias Leijnse, zoons van Janus Leijnse (1885-1963) en Fransina Johanna Cevaal (1883-1968), respectievelijk 19 en 18 jaar. Jozias is dan werkzaam bij de Schelde, waar hij door mitrailleurvuur wordt getroffen. Hij overlijdt daar op 16 oktober 1941.
Voor Janus verloopt de oorlog anders. Hij wordt tesamen met enkele vrienden bij een razzia opgepakt op 7 oktober 1944, onderweg naar de Schelde, waar zij werkten, en gevangen gezet en na een proces ter dood veroordeeld. Janus liet weten dat hij een (dode) Duitser uit het water had gehaald, en redde daarmee zijn leven. Als Janus vrijkomt helpt hij bij het opduiken van onontplofte mijnen en granaten bij de Schelde. Nog weer later neemt hij dienst bij de Koninklijke Marine.
Dit stukje is geschreven naar aanleiding van 75 jaar Vrijheid en de Slag om de Schelde (uiteraard de Schelde zelf, niet de scheepswerf).

Een ontmoeting tussen verre verwanten door Evert Rutgers, Francine Kruitbosch-Rutgers en Peter Kruitbosch

Stambomen, een mooie hobby Evert Rutgers, Francine en Peter Kruitbosch vinden genealogisch onderzoek leuk om te doen.
Ongeveer tien jaar geleden groeide bij hen de belangstelling voor de familiegeschiedenis en hun stamboom. Evert is naar Opa (Evert) Vogelenzang genoemd en Francine naar Oma Vogelenzang (Fransijna Maria Catrina Vogelenzang-Blankvoort).
Bij het zoeken naar voorouders viel daarom als eerste de keus op de lijn Vogelenzangi. Waar kwam Opa vandaan, en hoe zat het met zijn ouders en voorouders?
Moeder Stien (Christina Jantje) Vogelenzang was al overleden, net als haar zus Jant (Jantje Hermina). Maar Oom Her (Herman Alexander) en Tante Lex (Alexandra Francina) leefden nog. Dus daar werd navraag gedaan, wat is er bekend van ons voorgeslacht?
Oom Her bleek een schema te hebben
We hebben met bewondering gekeken naar het Ortsfamilienbuch. Wat is er veel werk verzet om deze gegevens te behouden voor het nageslacht! De aandacht voor monumenten, voor geschiedenis in Schwaben heeft ons erg geholpen om “onze” familie te vinden.
Wat een vreugde voor allen, om deze puzzelstukjes te kunnen leggen en tegelijk vele er zomaar aan vast te kunnen maken. Het leek een onmogelijke opgave om Casper te vinden, vele deskundigen hebben het ons ontraden, maar het is wel gelukt! Of dat ook gaat gelden voor de vele vragen die we nog hebben? We gaan het gewoon weer proberen! Zoeken naar het huwelijk van Casper en Trina. Naar de gegevens van Trina. Waar komt ze vandaan en waar ontmoette ze Casper

Hoe een familiefoto uit Zeeuws-Vlaanderen tot een verslaving kan leiden

Ervaringen van een beginneling door Sjaak Beerens
Een foto van een groot gezin, eenvoudig en donker gekleed. “Een foto van je grootvader uut Sluus met zie’n vader en moeder, broers en zusters” kreeg ik te horen van mijn oudtante, waar de foto aan de muur hing. Zij was al lang weduwe en kinderloos en had mij de foto toegezegd omdat ik “daar wel belangstelling voor zou hebben”. Belangstelling had ik wel maar tijd helaas niet. En zo duurde het tot ik enige jaren geleden stopte met werken, dat ik mij kon gaan verdiepen in de vraag wie die personen op de foto nu eigenlijk wel waren.
Gezin van Michiel Beerens & Pieternella Maria Koole (2e helft 1905)
Ik had een aantal aantekeningen bij de foto van mijn (overleden) vader en het trouwboekje van mijn grootouders. De foto was in West Zeeuws-Vlaanderen gemaakt, de fotograaf is onbekend. De moeder op de foto was in Cadzandse dracht. Daar kwam ik dus niet veel verder mee. Ik vroeg een kennis, die al jaren bezig was met genealogisch onderzoek, om advies. Kreeg het boek “Genealogie – Van stamboom

Rondom bevrijdingsdag in de wijkhuis door Dave de Putter.

Een paar dagen voor de echte dag waren de Duitsers op terugtocht. Ik was toen 4 jaar en moeder vond dat ik vader moest gaan waarschuwen dat hij niet op de fiets terug naar huis kon komen, want dan zou hij hem gegarandeerd kwijtraken. Vader was op het land aan het werk in de kanaalpolder. Als ik het me goed herinner, heeft hij zijn fiets toen in de aardappelhoop achtergelaten.
Dezelfde dag of de volgende dag, reed vader met een boerenkar met mij er bovenop vanuit de Kanaalpolder naar huis. Een Duitse soldaat liep met een helm vol eierpruimen en vroeg of ik er één wilde. Nou, dat wilde ik wel graag. Maar vader zei dat ik er geen mocht hebben. Later vertelde vader dat hij bang was dat er gif in zou zitten of iets dergelijks; dat kwam wel voor.
Tegen de dijk van de Kanaalpolder, stond luchtafweergeschut van de geallieerden. Maar als er geen vliegtuigen waren om op te schieten, werd er ook in de richting van Hoek geschoten. Tussen de schaapskooi en ons huis, was van pakken stro een schuilruimte gemaakt. Daar werden we als kinderen naar toe gestuurd. Maar daar zaten toen ook een aantal Duitsers. Het vuur van het luchtafweergeschut ging tussen ons huis en de schuilplaats door en aan die kant moesten wij gaan staan van de Duitse commandant, die dat kracht bijzette door met zijn pistool in die richting te wijzen. Dat was niet zo’n.

Blogs over Rederijkers Zeeland door Willy van Meegen

Regelmatig wordt met blogs verslag gedaan van vondsten in het universitaire onderzoek Rederijkers Zeeland. Ze zijn te vinden op de website https://rederijkerszeeland.wordpress.com. Recent verschenen twee blogs van Jan van Loo, waarin hij put uit de aantekeningen van dr. J. en mr. J.G. ab Utrecht Dresselhuis over de schutterijen en rederijkers in Goes. Eerstgenoemde, Johannes was predikant te Wolphaartsdijk en enthousiast geschiedbeoefenaar, de tweede, zijn zoon Johannes Gerardus, was advocaat, en tot zijn (zeer vroege) dood archivaris van Goes. De notities, die dateren van halverwege de negentiende eeuw, maken deel uit van de handschriftencollectie van het gemeentearchief van Goes

Waar komt mijn achternaam vandaan? door Peter Huijbregtse

Enkele jaren geleden ben ik serieus gestart met onderzoek naar mijn afkomst. Mijn achternaam geeft nogal eens de vraag “en hoe schrijf je dat dan?” En steevast antwoord ik dan “Huijbregtse, met een lange ij, met puntjes erop en met gtse op het eind”. De naam wordt namelijk nogal op verschillende manieren geschreven (Huibregtse, Hubregtse, varianten met “ch” etc.). Ook op aan mij geadresseerde post kom ik allerlei varianten tegen…
Zoals iedereen wellicht weet is de achternaam Huijbregtse een patroniem, afgeleid van de voornaam “Huibregt” (of varianten daarop). In het “Woordenboek van de familienamen in Zeeland” van dr. Frans Debrabandere staat hierover te lezen: “Patroniem: Zoon van Hubrecht. Germ. VN hug-berht ‘verstand-schitterend’ “.
Aan het begin van mijn zoektocht was ik nieuwsgierig naar de herkomst van dit patroniem. Dus ben ik begonnen met het uitzoeken van mijn stamreeks (afkomst in mannelijke lijn).
Grootouders:
Ik startte de zoektocht bij mijn grootvader Adriaan Huijbregtse, geboren op 23 oktober 1884 in Middelburg. Adriaan is het eerste kind van Willem Joos Huijbregtse en Laurina Uijterschout, in een gezin met 8 kinderen. Dit is een prachtig uitwerkte vaderlijke stamlijn over 12 generaties, aanbevolen