Besnijdenis is een van de oudste chirurgische ingrepen ter wereld en neemt een belangrijke plaats in bij veel culturen. Een oude maar nog steeds veel voorkomende chirurgische procedur; de besnijdenis (ook wel circumcisie genoemd= rondsnijding) verwijst naar het verwijderen van de voorhuid van de penis. Het wordt nog steeds beoefend in diverse religies en heel wat landen over de hele wereld. De Wereldgezondheidsorganisatie schat dat ongeveer 1 op de vier mannen besneden is en in de VS tussen de 76-92% van de mensen. ‘Jongensbesnijdenis is de afgelopen eeuw in Amerika veel gepropageerd, het is een genormaliseerde ingreep. Daarnaast spelen ook verschillende attitudes ten opzichte van seksualiteit een rol. Amerikanen hebben vaak een negatiever beeld over seksualiteit dan dat we in Europa hebben. Ze zijn vaak wat preutser. Opmerkelijk is ook dat bijna alle mannelijke leden van de Britse Koninklijke familie besneden zijn. Zo werd prins Charles als baby in 1948 behandeld door de opperrabbijn van Londen. Deze gewoonte is destijds ingevoerd door Koningin Victoria.
In Nederland worden door de islamisering en komst van niet Europese migranten steeds meer jongens besneden. Het is daarom goed bij deze traditie stil te staan. Bedenk verder dat besnijdenis niet uitsluitend een zaak van Moslims is. Joden, christelijke migranten afkomstig uit Noord- en West-Afrikaanse landen, maar ook veel Afrikaanse etnische groeperingen staan er op, dat de jongens besneden worden. Het motief achter de besnijdenis is veelal van etnisch-culturele aard. Bij een aanzienlijk aantal Afrikaanse stammen is de besnijdenis een onderdeel van de initiatieritus die jongens bij de overgang van kind naar volwassenheid dienen te ondergaan. Het ritueel kan worden gezien als een proeve van dapperheid. Ik zelf ben van mening dat besnijdenis vooral is ontstaan om hygiënische preventieve redenen. Veel ziekten kunnen met deze betrekkelijk eenvoudige ingreep worden voorkomen. Nadien is het bij diverse religies een religieuze verplichting worden. Bij veel religies hebben diverse morele verplichtingen als achtergrond ziekten te voorkomen. Denk aan de vele reinigingsvoorschriften die als morele plicht bij heel wat religies gangbaar zijn.
Zelf twijfel ik echtere over de aanbeveling om te besnijden, zeker wanneer deze niet in optimaal hygiënische omstandigheden wordt verricht of te snel na de geboorte wordt uitgevoerd, wanneer de bloedstolling nog niet goed functioneert. Ik zelf zag in mijn praktijk nogal wat ongelukken na besnijdenis. Zelfs waren een aantal kinderen, aan de gevolgen van de besnijdenis overleden. Soms kan door besnijdenis ook een misvorming van de penis optreden. Ondanks deze gevaren zie ik echter ook wel de voordelen van besnijdenis. Maar in sommige opzichten blijft besnijdenis een (zeer geringe) verminking. Anders gezegd het is een verstoring van de lichamelijke integriteit van onmondige kinderen die later in hun leven niet besneden hadden willen worden. Er zijn nogal wat juridische procedures over de toelaatbaarheid van besnijdenis in Nederland gevoerd. De Nederlandse Hoge Raad heeft een paar jaar geleden echter geoordeeld dat jongensbesnijdenis onder bepaalde voorwaarden niet de delictsomschrijving van mishandeling vervult. Een belangrijke voorwaarde is dat de ouders toestemming hebben gegeven. De Koninklijk Nederlands Medisch Genootschap (KNMG) heeft echter officieel het standpunt ingenomen dat de praktijk op zijn minst ontmoedigd dient te worden wat, gezien mijn negatieve ervaringen ook mijn mening is. Dit tenzij er een grondige medische reden hiervoor bestaat.
Circumcisie is het verwijderen van de voorhuid en de chirurgische techniek daarvan is aangescherpt door millennia van oefening. Dit kan een totale verwijdering van de voorhuid zijn, zoals in het Jodendom, of een gedeeltelijke verwijdering zoals in delen van Afrika, of gewoon het verwijderen van het fremulum (de toom) in plaats van de totale voorhuid. Religie, gewoonte, landstreek, etnische achtergrond bepalen de gekozen techniek van het besnijden. Besnijdenis is erg pijnlijk zonder het gebruik van anesthesie zoals vroeger het geval was. Tegenwoordig is dit door de vele vormen van pijnbestrijding geen probleem meer. In termen van genezing zouden ouderen ongeveer een week nodig hebben totdat de oppervlakkige wond genezen is, maar zes maanden volledige genezing. Baby’s zijn echter meestal binnen een week volledig genezen.
ISLAM
De besnijdenis is bij de meeste moslims de religieuze praktijk, hoewel in de Koran niet een dergelijke verplichting is te vinden. Alleen binnen de shafi’itische rechtsschool wordt het als een expliciet gebod beschouwd. Binnen de andere rechtsscholen wordt het wel sterk aanbevolen, omdat dit deel uitmaakt van de traditie. Het besneden zijn wordt ook als een voorwaarde voor de hadj naar Mekka gesteld. Daarnaast is bij deze verplichting van belang dat Mohammed zelf zijn zoon na de geboorte heeft doen laten besnijden. Ook voor moslims kan de besnijdenis daarom toch als een religieuze handeling worden beschouwd. Moslims vormen wereldwijd de grootste groep waarbinnen de besnijdenis voorkomt. De islamitische besnijdenis wordt door moslims ervaren als een ‘morele’ verplichting omdat deze traditie door de profeet wenselijk werd geacht. De besnijdenis behoort binnen de islam tot de reinigingsvoorschriften. In Nederland wonen nu grote Moslimgemeenschappen waarvoor de jongensbesnijdenis om religieuze of culturele reden zeer belangrijk is en als een religieuze plicht wordt ervaren.
De leeftijd waarop de besnijdenis plaatsvindt, is niet overal hetzelfde. Voorheen was dat vaak voor de puberteit rond de leeftijd van 13 jaar. Het werd tevens als transitie symbool beschouwd. Hoewel een besnijdenis in Nederland op alle leeftijden plaats vindt, wordt hier toch geadviseerd om de besnijdenis op een zo jong mogelijke leeftijd te laten uitvoeren. De beste leeftijd is in de eerste 3 levensmaanden, zodra na de geboorte het lichaamsgewicht weer toeneemt. Besnijdenis doet dan weinig pijn, geeft snelle wondgenezing en de baby’s kunnen dan nog niet met hun handen aan de wond komen. Besnijdt men op latere leeftijd dan duurt de genezing na de behandeling bij oudere jongens ongeveer een week. In deze week is een goede wondverzorging nodig. Volledige littekenvorming kost gewoonlijk enige tijd.
De meeste besnijdenissen worden in Nederland in besnijdeniscentra verricht. Men schat dat daar jaarlijks 20.000 – 25.000 besnijdenis operaties worden verricht. Bijna iedere grotere plaats heeft een besnijdeniscentrum. De operatie vindt plaats onder plaatselijke verdoving door hiervoor gecertificeerde artsen. Tijdens de besnijdenis zijn meestal de twee ouders aanwezig en twee getuigen. Tijdens de ingreep worden gebeden gepreveld. Na een goed verlopen besnijdenis wordt er een feest georganiseerd “al jaquina”. Voor dit feest worden familie en vrienden uitgenodigd. Bij dit feest worden de ouders en de oudere jongen die besneden is gelukgewenst. Wanneer uw buren besnijdenisfeest hebben, is het als goede buren aan te raden om bij deze voor hen belangrijke dag de buren geluk toe te wensen.
JODENDOM
In het Jodendom staat besnijdenis bekend als brit mila en deze wordt strikt acht dagen na de geboorte uitgevoerd, uitsluitend bij mannelijke baby’s. Tevens wordt dan de naam aan de boreling gegeven. De ceremonie is een belangrijk ritueel dat het verbond van het Joodse volk met God symboliseert en is al duizenden jaren een van de meest bepalende wetten en kenmerken van de religie, waardoor het zich onderscheidt van andere volkeren over de hele wereld. De Joodse besnijdenis is echter wat complexer en ritueler. Hier moet de besnijdenis worden gedaan wanneer de baby acht dagen oud is, met uitzondering van uitstel voor gezondheidsproblemen of vroeggeboorten. De besnijdenis, of brit mila, is een openbare ceremonie die meestal in een synagoge wordt gehouden. De procedure zelf wordt uitgevoerd door een mohel, die is getraind om de besnijdenis veilig en in overeenstemming met halacha uit te voeren. Een andere Joodse praktijk is dat na de besnijdenis de mohel zijn mond op de open wond plaatst om het bloed op te zuigen. Deze praktijk, bekend als metzitza b’peh, is oud en goed ingeburgerd in de Joodse wet die millennia teruggaat, en wordt expliciet beschreven als een essentiële stap om de mitswa te vervullen. De reden hiervoor is dat het in wezen bedoeld is om de wond schoon te maken en infectie of ziekte te voorkomen. Er zijn echter niet alleen effectievere manieren om infectie te voorkomen, zoals antiseptica, maar er is ook een grote hoeveelheid bewijs dat aangeeft dat deze praktijk eigenlijk schadelijk en onhygiënisch is. Sommige Joden doen deze praktijk vandaag de dag nog steeds, maar het blijft een kwestie van twist tussen Joodse stromingen en is grotendeels verlaten door velen.
Het christendom nam aanvankelijk ook de praktijk van de besnijdenis over, maar dit nam af naarmate het christendom zich bleef ontwikkelen en besnijdenis als onnodig werd gezien. Paulus benadrukt in meerdere van zijn brieven dat fysieke circumcisie geen voorwaarde is voor verlossing, maar dat het gaat om de spirituele besnijdenis van het hart (‘Brief aan de Romeinen’, hoofdstuk 2). Niettemin zijn er in de loop der eeuwen meerdere geestelijken geweest die de argumenten van Paulus in twijfel trokken.
WANNEER IS DE BESNIJDENIS BEGONNEN?
Besnijdenis is een van ’s werelds oudste chirurgische ingrepen, en hoewel wordt gedacht dat het minstens tienduizenden jaren geleden is ontstaan, is niet duidelijk waarom en wanneer dit gebruik precies begon. Er is aanzienlijk archeologisch bewijs dat besnijdenis reeds gebruikelijk was in het antieke Egypte en mogelijk ook in veel andere culturen. Algemeen wordt aangenomen dat besnijdenis uit een ver verleden stamt en dat het vrijwel universeel gebruikelijk was. Er is geen definitief verband met een specifieke volksgemeenschap of geloof, dat als de grondlegger van de besnijdenis praktijk kan worden aangemerkt. Bij vele volkeren op verschillende continenten werd het gebruik aangetroffen, onder andere bij de Aboriginals uit Australië, bij de oorspronkelijke inwoners van Fiji en Samoa, in delen van India en Indonesië. Ook bij diverse etnische groeperingen in Zuid-Amerika bestaat de besnijdenistraditie. In Europa en China was de besnijdenis eertijds niet zo gebruikelijk.
ENGELSSPREKENDE LANDEN
In het Westen begon besnijdenis aan het einde van de 19e eeuw vooral in de Engelstalige wereld in populariteit te stijgen. Dit was voornamelijk te wijten aan twee redenen: besnijdenis werd als gezonder beschouwd. Tevens werd gedacht dat dit het seksueel verlangen verminderde, in het bijzonder, dat het zou leiden tot minder masturbatie. In die Victoriaanse tijd, werd masturbatie in het Westen in een zeer negatief daglicht gesteld. Vermindert besnijdenis de seksuele ervaring? Hoewel er tal van misvattingen hierover zijn, is niet aangetoond dat besnijdenis op enigerlei wijze invloed heeft op seksueel genot of de seksuele functie, noch is aangetoond dat het veel invloed heeft op de masturbatie.
VOORDELEN BESNIJDENIS
Besnijdenis vindt men vooral in waterarme droge woestijn gebieden. In deze gebieden zie je dat wanneer men zich niet goed kan wassen, dat stof en zand zich onder de voorhuid ophoopt. Dit geeft chronische prikkeling, soms chronische ontsteking en geeft grotere kan op kanker van de penis. In Kenya beschreef ik het verschijnsel, dat bij de besneden mannen van de Kijkuur-stam kanker van de penis zelden voorkwam. Bij de onbesneden mannen van LUO-stam die in de kuststreek van het Victoriameer woonden zag ik echter veel penis kanker.
Andere voordelen van besnijdenis is het mogelijke vermogen om bescherming te bieden tegen sommige seksueel overdraagbare aandoeningen, zoals genitale herpes, chlamydia en syfilis. Chlamydia en andere infecties komen daardoor minder voor, evenals bij hun partners zoals ik zelf vaststelde. De penis hygiëne kan bij besneden mannen beter worden gehandhaafd en bacteriën en virussen kunnen zich immers niet langdurig onder de voorhuid nestelen. Het schoonhouden van een besneden penis gaat makkelijker. Men stelt zelfs dat besnijden het risico op hiv kan verminderen. Dit bewijs is zo sterk dat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de effectiviteit ervan heeft erkend. Een ander positief punt is verder dat vrouwen bij besneden mannen minder kans hebben op baarmoederhalskanker, omdat deze kanker vaak na een besmetting met het HPV virus optreedt. Een Deense studie die een 5-voudig lagere HPV-prevalentie bij besneden mannen aantoonde, concludeerde dat de vrouwelijke partners van besneden mannen minder baarmoederhalskanker krijgen omdat besneden mannen minder kans hebben om met HPV over te dragen.
SAMENGEVAT.
Besnijdenis is een universele traditie, met veel voor- en tegenstanders. Het laatste woord is daarover nog niet te verwachten. Oude tradities zijn immers hardnekkig. Dit te meer omdat deze traditie diep cultureel en religieus is verankerd.