Niemand weet precies hoe de huidige pandemie zal verlopen en vooral niet wanneer deze eindigt zodat wij ons vroegere bestaan kunnen hervatten. Men bedoelt bij dit einde dan vooral het einde van de acute fase van de epidemie; dus wanneer de massale acute golf voorbij is. De ervaring hoe de Spaanse griep verliep, biedt wellicht aanknopingspunten hoe onze huidige coronapandemie kan eindigen. De ervaring bij de Spaanse griep leert echter dat het verloop van een epidemie moeilijk voorspelbaar is en van land tot land verschilt. Ook nu zijn er duidelijke verschillen in het verloop in verschillende landen, vergelijk bijvoorbeeld Korea en West-Europa. Het verloop van de pandemie wordt immers in grote mate bepaald door zowel de evolutie van de ziekteverwekker (zoals het optreden van mutaties) als het menselijke preventieve gedrag tijdens de pandemie en ook door medische en bestuurlijke interventies. Cruciaal voor de duur van de epidemie is in het bijzonder de welwillendheid van mensen om zich aan beperkingen te houden en de bereidheid zich te laten vaccineren. De vraag hoe de pandemie eindigt en verloopt, wordt daarom grotendeels door het onvoorspelbare menselijke gedrag bepaald.
Einde van een acute golf voornamelijk bepaald door groepsimmuniteit
Een natuurlijke groepsimmuniteit ontstaat wanneer veel mensen de ziekte hebben gehad en deze hebben overwonnen, een kunstmatige groepsimmuniteit wordt door vaccinatie bereikt. Vroeger eindigde de acute fase van een pandemie wanneer een nationale natuurlijke groepsimmuniteit was bereikt doordat zeer veel mensen besmet raakten en de ziekte overleefden. De Spaanse griep liet zien dat het einde van de epidemie door groepsimmuniteit op basis van dit natuurlijk verloop van de ziekte, tot een massale sterfte en totale stilstand van het openbare leven leidt. Zonder bestuurlijke en medische maatregelen zouden er nu waarschijnlijk in Nederland meer dan 100.000 dodelijke coronaslachtoffers te betreuren zijn geweest. Afwachten tot een natuurlijke nationale groepsimmuniteit is bereikt door een ongecontroleerd beloop van de pandemie en massale sterfte, zoals toen bij de Spaanse griep (zie nu als Brazilië en India), wordt nu niet meer geaccepteerd. Denk aan de massale weerstand hierover bij het begin van de corona epidemie toen de groepsimmuniteit werd aangekaart. Deze massale sterfte zou bovendien het toch al broze economische leven nog drastischer kunnen ontregelen en het openbare leven mogelijk volledig tot stilstand brengen zoals in 1918/19 het geval was.
Net al bij de Spaanse griep wist men niet hoe men de ziekte medisch effectief kon bestrijden. Momenteel zijn er nog steeds geen andere doeltreffende medicijnen tegen dan mensen proberen met zuurstofsteun in het leven te houden. De vaccinatie is dus de enige mogelijkheid om een kunstmatige nationale groepsimmuniteit te bereiken die de bevolking kan beschermen. In Israël en Engeland is de effectiviteit van een krachtdadige vaccinatieaanpak al duidelijk bewezen. Bedenk echter dat zelfs wanneer deze pandemie uiteindelijk door vaccinatie onder controle is gebracht deze infectie maar langzaam geheel zal uitsterven. Dit leerde ook de Spaanse Griep. Dit komt onder meer doordat het coronavirus bij sommige mensen en dieren kan blijven voortleven. Niet iedereen kan men immers om medische redenen vaccineren. Men moet men er dus op rekenen dat de komende jaren kleinere uitbraken zullen blijven voortbestaan. Deze zijn milder van aard dan bij de huidige pandemie en manifesteren zich dan vaak in de vorm van een seizoengriep, zoals ook bij de Spaanse Griep het geval was.
Bestuurlijke maatregelen blijken moeilijk vol te houden en te handhaven
De ervaring bij de Spaanse griep uit het verleden leert helaas dat veel mensen op den duur de opgelegde beperkingen zat worden. Genoeg is genoeg is dan de slogan. Ze nemen dan de pandemie maar voor lief omdat zij het oude leven weer willen opnemen. Deze instelling leidt onvermijdelijk tot meer zieken en een verlenging van de pandemiegolf. Dit soort sociaalpsychologische gedragingen zijn meestal een teken van uitputting en frustratie. De stress is dan ook vooral onder de jongeren vrij heftig en hun gedragingen zijn nauwelijks in de hand te houden.
Protesten tegen sociale beperkingen niets nieuws
Protesten tegen de sociale beperkingen zijn te verwachten gezien de ervaring bij de Spaanse griep. De huidige media maken het echter mogelijk deze ongenoegens gemakkelijk te ventileren. Bij de huidige pandemie presenteren diverse mediagroepen en politieke partijen dergelijke tegendraadse opvattingen en zij worden daarbij gesteund door allerlei nepnieuws via de media. Doordat dergelijke vaak kleinere groeperingen luid en krachtig hun ongenoegens weten te verkondigen, raken politici beklemd en aarzelen zij met het doorvoeren van een krachtdadig beleid. Veel overheidsmaatregelen zijn daarom too little and too late. Daardoor duurt de pandemie langer dan noodzakelijk zou hoeven te zijn. Op korte termijn kan een tolerant en soepel beleid wellicht doeltreffend lijken maar op langere termijn werkt een te soepel beleid juist averechts zoals ook bij de Spaanse griep het geval was. Wanneer immers de besmetting uit de hand loopt dan duurt een herstel naar de normale toestand meestal veel langer. Dat bleek tijdens de Spaanse griep duidelijk maar wordt nu ook gezien in Nieuw-Zeeland, Hongkong, Singapore en Australië waar door streng en daadkrachtig beleid de coronapandemie sneller onder controle werd gebracht dan in Nederland.
Het medische verloop van de ziekte nog onduidelijk.
Bij de Spaanse griep bleek het verloop van de epidemie onvoorspelbaar, evenmin beschikte men over effectieve geneesmiddelen. Ook nu is het niet te voorspellen hoe corona precies medisch verloopt en evenmin wat de aard van de complicaties zijn die door de ziekte optreden. Nieuwe mutaties kunnen tot nieuwe onvoorziene complicaties leiden die de terugkeer naar het oude normaal bemoeilijken. Er zijn steeds weer verrassingen. Recent bleek dat sterftekansen na het ogenschijnlijk herstel sterk zijn verhoogd.
Na de acute coronafase blijkt bovendien een groep mensen langdurige ernstige chronische klachten over te houden. Bekend is de chronische vermoeidheid waarvoor men nog geen doeltreffende behandeling weet. Zeker is dat heel wat mensen blijvende gezondheidsschade aan de infectie overhouden zoals een gestoorde hart- en longfunctie. Hersenletsel is een welbekend probleem. Omdat het virus in eerste instantie het neusslijmvlies aantast zijn langdurig reuk- en smaakverlies een bekend verschijnsel. Ook bij de Spaanse griep hadden veel mensen blijvende longschade door de complicerende longontsteking. De terugkeer naar de toestand van voorheen is voor veel mensen met dergelijke complicaties twijfelachtig.
Daarnaast is er door de corona infectie door de sociale isolatie bij tal van mensen ernstige psychologische schade opgetreden. Veel scholieren zijn in hun ontwikkeling geremd en hebben leerachterstand opgelopen. In hoeverre deze leerachterstanden bij bepaalde groeperingen blijvend zullen zijn, is nog onzeker. Gelet op de vroegere ervaring bij de Spaanse griep zullen veel scholieren de leerachterstand niet inlopen. Vooral de groep jong volwassenen hebben door de gedwongen sociale isolatie, psychisch een ernstige knauw gekregen. Zij kampen met zwaarmoedigheid en geestelijke uitputtingsverschijnselen door de langdurige stress. De langetermijngevolgen zijn daar nog niet van te overzien. Ik noem verder de psychische schade door langdurige eenzaamheid bij senioren en de blijvende schade zowel lichamelijk als het geestelijke welbevinden die daarvan het gevolg zijn.
De culturele en economische gevolgen
De sociale, culturele, economische en politieke gevolgen door de ziekte hebben op vele fronten het dagelijkse leven nu al ingrijpend veranderd. Men kan in zekere mate van een omslag van de levensgewoonten spreken. Vermoedelijk hebben deze een blijvend karakter. Zorgelijk is ook dat het sociale gedrag en de communicatie van de mensen onderling in de loop van de pandemie is verkild, doordat de sociale contacten in de 1,5 meter samenleving verschraalden. Het gezinsleven staat eveneens door corona onder druk. Het verplichte thuisblijven en het gedwongen thuiswerken kunnen ernstige onderlinge spanningen tussen de gezinsleden en een psychische breakdown veroorzaken. Men ziet dan ook meer huiselijke conflicten en een stijging van het aantal echtscheidingen.
Men voorspelt bijvoorbeeld dat het thuiswerken een blijvertje wordt, temeer daar in sommige sectoren hierdoor zelfs een hogere productiviteit werd bereikt. Hetzelfde geldt voor de telefonische winkelafspraken bij sommige branches. Ook het onderwijs zal waarschijnlijk, mede door tekort aan leerkrachten, blijvend veranderen. Het vermoeden bestaat dat online colleges, lessen en cursussen een blijvend gegeven zullen zijn en veel hoorcolleges en klassikaal onderwijs gaan vervangen. Dit zijn overigens ontwikkelingen die al enigermate in de lucht hingen maar nu door de pandemie worden versneld. Zelfs op de politieke verhoudingen in ons land heeft de corona-infectie invloed gehad. In de onlangs gehouden Tweede Kamerverkiezingen had corona een belangrijke invloed op het kiesgedrag. Deze politieke uitslag, zal nog een langdurige nawerking hebben in het dagelijkse leven.
Economische recessie
Meestal volgt na een pandemie een langdurige periode van economische teruggang. Het ligt voor de hand dat dit na deze coronapandemie ook het geval kan zijn. De bijkomende sociaal economische gevolgen van de pandemie waren in het verleden niet zelden ernstiger dan de medische restproblemen zelf. Een pandemie trekt meestal een grote economische wissel op de samenleving. Het kwakkelende bedrijfsleven moet langdurig worden ondersteund. Wanneer deze toestand lang duurt, gaan bedrijven failliet. Eigenlijk moet de grootste financiële klap voor de meeste werkenden en bedrijven nog komen. Zodra de overheidssteun ophoudt, lopen de faillissementen snel op en dreigt een massale ontslaggolf. Eerst worden de werklozen geraakt, dan in tweede instantie iedereen.
De schulden voor ondersteuning van het bedrijfsleven en werkeloze burgers, kunnen niet oneindig naar de toekomst worden doorgeschoven. Deze schulden zullen, door belastingheffing uiteindelijk op de burgers moeten worden verhaald. De vrees bestaat dan ook dat de pandemie daardoor tot een algemene verarming van de bevolking leidt, zoals na vroegere epidemieën ook het geval is geweest. Ik vrees dat jongvolwassenen vooral hiervan de ernstigste slachtoffers worden. Zij worden nu al geconfronteerd met grote bestaansonzekerheid en oplopende werkeloosheid. Dit kan sociale onrust aanwakkeren. Ook dat zagen we bij vroegere epidemieën. Gezinsvorming en het krijgen van kinderen worden momenteel al door veel jongeren uitgesteld. Demografen rekenen daarom op een circa 10% lager geboortecijfer. Dit kan vergaande gevolgen hebben voor de samenleving.
Late gevolgen van de ziekte
De littekens van een pandemie zullen dus in de samenleving nog jarenlang hun sporen nalaten en mogelijk tot een verregaande omslag van het dagelijkse leven leiden. Ook bij de Spaanse griep was dit het geval. Het blijft dus maar de vraag of de oude tijden van weleer voor veel mensen ooit weer zullen terugkomen. Dit geldt zeker voor mensen die door corona psychisch en lichamelijk ernstig getroffen zijn. Verder zullen nogal wat gezinnen worden getroffen door plotselinge onverwachte sterfte van moeder of kostwinner, arbeidsongeschiktheid door chronische corona ziekte, werkeloosheid, echtscheidingen, kinderloosheid en een leerachterstand bij kinderen. Het werk verandert, door meer thuiswerk, door het online onderwijs en de terugval van bepaalde beroepssectoren. Ook het dagelijkse leefpatroon kan veranderen. Zo is het zelfs de vraag of we ooit van onze mondkapjes verlost zullen worden. In Japan is het dragen van mondkapjes in het openbare leven al vele jaren ingeslepen. Waarschijnlijk zal ook ons begroetingsritueel (kussen en handen geven) blijvend veranderen. In veel landen in het Verre Oosten zijn de onderlinge begroetingen veel afstandelijker. Ik vrees dan ook dat de tijden van weleer minder snel zullen terugkomen dan gehoopt. In heemkundig opzicht kan de coronapandemie een kantelperiode betekenen, zodat 2020-2021 een markeringspunt in de genealogie wordt.
Hoe eindigt de huidige corona epidemie
2021 – OVERZICHT VAN GOEDE DNA-BEDRIJVEN EN DE WAARDERING
MyHeritageDNA
Meer dan 100 miljoen gebruikers en 9,8 miljard historische gegevens.
Ontdek de geografische en etnische afkomst van je voorouders
Vindt lang verloren familieleden
Beschikbaar in meer dan 40 talen
Score 9.9, FANTASTISCH!
Monster:Wang uitstrijkje
Geo-regio’s: +2100 Regio’s
Type DNA-test: Autosomaal
Wachttijd tot het resultaat: 3-4 Weken
Living DNA
Stamboomtesten bevatten tot 15 generaties van moederlijke en vaderlijke voorouders
Maak contact met familieleden tot 13 graden van jou verwijderd
Leer meer over de migratiegeschiedenis van je voorouders
Ontvang een overzicht van je afkomst, verdeeld over 80 regio’s
Score: 9.7
ZEER GOED!
DNA-verzamelingstype:
Monster:Wang uitstrijkje
Geo-regio’s:+150 Regio’s
Type DNA-test:Autosomaal, mtDNA, YDNA
Wachttijd tot het resultaat: 6-8 Weken
Findmypast
Grootste databank met Britse en Ierse historische gegevens
Upgrade naar mtDNA- en Y-DNA-testen
Score: 9.4
ZEER GOED!
DNA-verzamelingstype:
Monster: Wang uitstrijkje
Geo-regio’s: +80 Regio’s
Type DNA-test: Autosomaal, mtDNA, YDNA
Wachttijd tot het resultaat: 6-8 Weken
Nebula Genomics
Toegang tot regelmatig bijgewerkte afkomstrapporten
Test zowel Y-DNA als mtDNA
Informatie wordt nooit gedeeld met derden
Score: 9.1
ZEER GOED!
Family Tree DNA
Bepaal zowel je patriarchale als matriarchale afkomst
Ontvang een kaart van Europese afstammelingen
Direct e-mailen naar familiale matches en contact maken
Score: 9.0
ZEER GOED!
Dynamic DNA Labs
Ontdek je moederlijke, vaderlijke en autosomale afstamming
Ontdek de etnische samenstelling van het DNA
Ontdek de migratiepatronen van voorouders
Score: 8.8
GOED!
Sequencing.com
Zet genetische data om in nuttige informatie met DNA-analyse-apps
Kies uit een aantal afkomst-apps
Verschillende gratis apps, waaronder ‘Oude Afkomst’ en ‘DNA Familie Matching’
Score: 8.6
GOED!
23andMe
Traceer DNA om afkomst te analyseren
Ontvang per regio een overzicht van de voorouders
Ontvang informatie over moederlijke en vaderlijke haplogroepen
Score: 8.5
GOED!
Vitagene
Ontdek wat genen zeggen over afkomst
Ontvang een interactieve etnische kaart en regionale procentuele uitsplitsing
Kom te weten hoe genetica de voeding beïnvloed en welke soorten oefeningen het beste zijn
Score: 8.2
GOED!
De Tilburger Henricus van Kempen
In het Historisch Café van 27 mei gaat Regionaal Archief Tilburg op reis naar Belgisch Congo. Sterre Schlink, student geschiedenis aan Erasmus University, vertelt in haar online lezing over de Tilburger Henricus van Kempen, die van 1927 tot 1930 door Congo reisde. In zijn reisverslagen schreef hij over de Congolezen en hoe zij leefden. Alles week enorm af van wat Van Kempen gewend was. Sterre noemt haar lezing “Een zwart-witte reis door Belgisch Congo. Op zoek naar de grijstinten van het koloniale discours in een Tilburgs reisverslag”, over de reis die de Tilburger Henricus van Kempen in de jaren ’20 maakte door Belgisch Congo.
Henricus van Kempen in Congo
Henricus Joannes Franciscus van Kempen (1903 – 1975) was journalist. Tussen ca. 1925 en 1938 schreef hij vele artikelen zowel onder zijn eigen naam als onder het pseudoniem “Campino”. In de jaren 1927 en 1930 verbleef hij als ambtenaar in Belgisch Congo. Hij werkte daar als ambtenaar op een factorij, waar hij hielp met het wegen van rijst en palmpitten. Later woonde hij in de binnenlanden van Congo op een palmplantage. Gedurende die jaren schreef Van Kempen artikelen voor de Tilburgsche Post. Elke vrijdag werd er een stukje gepubliceerd. Behalve de artikelen, schrijft van Kempen ook verslagen van zijn reizen en zijn belevenissen in Congo.
Sterre Schlink in Regionaal Archief Tilburg
Sterre zit nu in het laatste jaar van haar studie cultuurgeschiedenis. Ze ontdekte het archief van Van Kempen tijdens haar vrijwilligerswerk voor het archief. Zij was bezig met het inventariseren van oorlogsarchieven. Het archief van Henri van Kempen bevat namelijk, behalve zijn artikelen, perskaarten, brieven en reisverslagen, ook een zeer interessant verslag over Tilburg gedurende de oorlogsjaren. Sterre werd meteen gegrepen door het archief: “Ik kreeg echt wel affiniteit met die man, je voelt toch een soort band, ook omdat het zijn persoonlijke spullen zijn. Het was ook een aantrekkelijke man en hij schrijft mooi. Hij is een tijdlang journalist geweest en schreef stukjes, bijvoorbeeld over het verenigingsleven, de katholieke debatclub, de schouwburg. Hij was ook actief binnen het Tilburgse verenigingsleven. Ik vond hem gewoon een leuke man die geïnteresseerd is in culturele dingen, net als ik.”
Pas nadat ze dit Tilburgse materiaal van Van Kempen had bekeken, zag ze de reisverslagen uit Congo. Toen ze die las, schrok ze nogal. Van Kempen schrijft onder andere over de lokale bewoners; ‘de Tandenvijlers’ en hun gewoonten en tradities komen ruimschoots aan bod. Hij schreef met de visie van een vroege twintigste-eeuwer, een visie die we nu zouden bestempelen als racistisch. Het positieve beeld dat Sterre had van Van Kempen veranderde: “Ik vond de manier waarop hij over de Congolezen schreef heel heftig. Ik leerde een andere kant van hem kennen. Naarmate ik mezelf meer verdiepte in die tijd, kon ik het ook wel relativeren. Hij was geen nare man, al is dat met de normen en waarden van nu soms lastig te begrijpen.”
In haar lezing op 27 mei zal Sterre ingaan op dit spanningsveld. Na de lezing volgt een quiz, waarmee een prijs te winnen is. Wie het archief van Henricus van Kempen wil inzien, zal nog even moeten wachten. Het materiaal uit de collectie van Regionaal Archief Tilburg is nog niet gedigitaliseerd en is alleen in de studiezaal te raadplegen. Deze is nog gesloten vanwege de coronamaatregelen.
Aanmelden
Aanmelden voor het Historische Café kan door een mail te sturen naar info@regionaalarchieftilburg.nl o.v.v. Historisch Café. Op de dag zelf ontvangen de deelnemers een link voor de bijeenkomst. Het online Historisch Café duurt van 19.30 tot 20.30 uur. Deelnemers zijn vanaf 19.15 uur online welkom.
Poolse Ashkenazi Joodse genealogie traceren
Joden mochten in groot-Polen wonen en werken (in tegenstelling tot in het Rijndalgebied waaruit hun voorouders waren verdreven), maar alleen op bepaalde plaatsen en op bepaalde banen. De kleine marktsteden die zij vormden, noemden men shtetls (of shtetlach in het Jiddische meervoud). Zij genoten een begunstigde economische verhouding als tussenpersonen in de distributie van goederen van feodale landgoederen. In genealogie richt men zich op het vinden van de shtetl van de voorouder, omdat het correct identificeren van uw voorouderlijke stad een van de belangrijkste informatie is, samen met achternaam, om specifiek bewijs van het leven van uw voorouders te vinden in de hedendaagse recordboeken. De shtetl dient ook als een plaats voor algemene historische kennis over het economische en sociale klimaat van de voorouders.
Met zoveel genealogische informatie die nu online beschikbaar is, hebt u soms hulp nodig om te bepalen welke bronnen men als eerste moet gebruiken en hoe men een onderzoeksproject kan inkaderen. Het kan een probleem zijn de hulpbronnen te vinden en te gebruiken – niet alleen om de Ashkenazi-voorouders in Oost-Europa te identificeren, maar ook om de context van hun leven te begrijpen.
Joodse genealogie gaat terug tot Bijbelse tijden. Maar de focus van asjkenazisch genealogisch onderzoek ligt in Midden- en Oost-Europa van de 18e tot de 20e eeuw, een realistische horizon voor de beschikbaarheid van vitale records. Beginnend als een kleine stam van Zuid-Europese Joden die in de vroege middeleeuwen naar het noorden verhuisden, produceerden de Ashkenazi grote gezinnen en een duurzame culturele traditie. Tegenwoordig zijn Asjkenazische Joden verantwoordelijk voor 75 procent van de wereldwijde Jodenhaat – ondanks de decimering van de Europese Joodse bevolking tijdens de Holocaust.
Totdat de genealogische interesse in de afgelopen 30 jaar begon te groeien, was de Asjkenazische Joodse afkomst bijna onmogelijk te traceren. Onderzoekers hadden geen inventaris van beschikbare gegevens, noch enige middelen om ze te openen. Maar sindsdien hebben baanbrekende onderzoekers, vrijwilligersprojecten en het non-profitportaal voor Joodse genealogie JewishGen https://www.jewishgen.org/ miljoenen records uit alle gebieden van de Asjkenazische Joodse nederzetting online gebracht. In het bijzonder heeft de Jewish Records Indexing-Poland (JRI-P) https://www.jri-poland.org// miljoenen records van Poolse Joden geïndexeerd uit twee belangrijke bronnen: microfilms geproduceerd door de Kerk van Jezus Christus van de Heiligen der Laatste Dagen (LDS) en historische bezittingen van het Poolse Staatsarchief (PSA).
Vanaf de startpagina van JewishGen kan men de miljoenen Joodse records van de site doorzoeken. Hoewel niet alle gegevens uit deze microfilms en opslagplaatsen zijn geïndexeerd, geeft de verzameling doorzoekbare gegevens die toegankelijk zijn gemaakt via JewishGen amateur-genealogieonderzoekers vandaag de dag een uitstekende kans om op zijn minst enig bewijs van hun familiewortels in Oost-Europa te ontdekken. Tussen haar eigen middelen en die van haar partnerorganisaties biedt JewishGen een uitgebreide collectie databases, communities en gezamenlijke onderzoeksprojecten.
Men kan niet alleen vertrouwen op JewishGen-middelen om de Ashkenazi Joodse wortels te onderzoeken. Het is echter de plek om te beginnen (en herhaaldelijk terug te keren) terwijl je werkt aan het identificeren van voorouders en het contextualiseren van je Joodse familiegeschiedenis in Oost-Europa.
Voor sommigen is het vinden van de shtetl gemakkelijk omdat een plaatsnaam door de generaties heen is doorgegeven of een consistente spelling heeft. Maar wie onderzoek doet naar een minder bekende stad of (vooral) een gemeenschappelijke achternaam, heeft een moeilijkere uitdaging.
Waar te beginnen? Bepaal eerst de persoon of familiegroep die men wil onderzoeken, bij voorkeur de oudste generatie van de voorouders. Men kan het proces voor andere takken van uw stamboom herhalen, maar men wil zich soms vooral op één familie tegelijk concentreren.
Verzamel familieverhalen (indien aanwezig) over de persoon of familie. Zelfs als er meerdere generaties zijn verstreken sinds iemand uit de eerste hand kennis zou hebben van een familie- of immigratieverhaal, kunnen afstammelingen die de familieverhalen van hun grootouders of overgrootouders hebben gehoord, nog in leven zijn. Interview iedereen in de familie die een connectie heeft met de geschiedenis van de familie en bestudeer brieven of foto’s.
Belangrijk zijn begraafplaatsgegevens vermeldingen die zijn gekoppeld aan de voorouderlijke stad.
Houd er rekening mee dat de plaatsnaam die u identificeert in een familieverhaal of zelfs uit een officieel record mogelijk niet correct is, vooral als het een kleine, minder bekende locatie was. De naam van de stad kan zijn veranderd bij de vertaling vanuit het Jiddisch. Met de Gemeenschappendatabase van JewishGen kan men zoeken naar de shtetl van uw voorouder op naam.
Zodra men een idee heeft van de naam van de stad, gaat men naar de Communitys Database bij JewishGen. Daar vindt men een gazetteer van plaatsnamen en geografische coördinaten met een uitgebreide database van 6.000 historische Joodse gemeenschappen. Typ plaatsnaam in en gebruik de beste schatting van hoe deze in de historische periode is gespeld. Als de zoekopdracht meer dan één overeenkomende stad retourneert, kan men de resultaten verfijnen door de samenvattingsgegevens te vergelijken met wat men al weet over de geschiedenis van het gezin.
Klik in de zoekresultaten van de Community’s Database door naar een plaatspagina. Daar vindt men links naar alle beschikbare Joodse bronnen voor de stad, te beginnen met een kaart en een lijst van andere Joodse gemeenschappen binnen een straal van 50 km. Dit kan helpen als de voorouder uit een kleiner dorp buiten een prominentere stad komt. De pagina van elke stad in de Communitys Database bevat waardevolle informatie, zoals alternatieve namen, nabijgelegen nederzettingen en historische regio’s.
Sommige JewishGen-plaatspagina’s linken naar andere databases op de site. Jowbr (het JewishGen Online Worldwide Burial Registry) linkt bijvoorbeeld naar begraafplaatsgegevens die welwillende samenlevingen hebben verbonden met shtetl-steden. Anderen nemen je mee naar rijke opslagplaatsen van kennis over de stad, waaronder gedenkboeken en collecties van stadsgeschiedenis en memoires.
Vergeet niet om de links en verwijzingen naar niet-JewishGen-bronnen van de plaatspagina te bekijken, die nieuwe informatie kunnen bieden. De functie Your Town bij JRI-Poland biedt bijvoorbeeld een lijst met LDS-microfilms voor de stad, die familiegegevens kunnen opleveren die nog niet in databases staan. JewishGen-plaatspagina’s linken ook naar Virtual Shtetl, en een dienst van het Polen Museum in Warschau die uitgebreide stadscollecties biedt (waarvan er slechts een paar in het Engels zijn vertaald).
Andere op de stad gebaseerde bronnen op JewishGen zijn de Special Interest Groups (SIG), German Research Division: Home (jewishgen.org) die informatie en expertise bevat over de bredere regio van elke stad. Evenzo bevat de Family Finder JewishGen Family Finder (JGFF) een lijst van andere onderzoekers die geïnteresseerd zijn in die stad.
MyHeritage heeft een nieuwe filteroptie toegevoegd
MyHeritage heeft een nieuwe filteroptie toegevoegd aan de pagina DNA-matches, waarmee gebruikers hun DNA-matches kunnen filteren om alleen diegenen weer te geven die lid zijn van een bepaalde genetische groep. Door uw matches te filteren op basis van een genetische groep, kunt u nader bepalen welke matches uit een specifieke locatie of regio komen, waardoor u dieper inzicht krijgt in de aard van de verwantschap. U kunt de overeenkomsten filteren op basis van de genetische groepen in uw resultaten, of het zoekveld gebruiken om te zoeken naar een van de 2114 genetische groepen die door MyHeritage worden ondersteund.
Kwartier van Nijmegen Jaargang 30 Nr.2 mei 2021
INHOUDSOPGAVE
VOORWOORD
KOMENDE LEZINGEN
EEN ARTIKELTJE PUBLICEREN LOONT ECHT
GEERT GROTE (1340-1384)
CARNAVALSGEBRUIKEN
DE AFKOMST VAN HENDRINA SENDERS ALIAS HEMMAN
TIMMERLIEDEN
BRANDHOUT
EENDENKOOIEN
OUD SCHRIFT
OUD SCHRIFT, toelichting
ZOETE KOEK
LEDENVRAAG
BELANGRIJK BERICHT aan alle gebruikers van aldfaer 9.0 en 9.1
LEDENMUTATIES tot 30 april 2021
Geneanet Weekend ‘Bewaar onze grafstenen’
| Neem op 21-23 mei 2021 zoveel foto’s van grafstenen op een begraafplaats in uw buurt. Omdat begraafplaatsen zulke belangrijke bronnen voor genealogen zijn, heeft Genenaet het project ‘Bewaar onze grafstenen’ gelanceerd, om grafstenen te fotograferen voordat ze verloren gaan. We vragen u om op 21-23 mei 2021 zoveel mogelijk graven, wereldwijd, te fotograferen met de Geneanet app of met uw camera. Doe mee aan het project bewaar onze grafstenen |
Militieregisters Tilburg gescand
In het Gemeentebestuur van Tilburg (archief 4) zaten 42 militieregisters, die nog niet gescand waren. In het gebouw van ons archief hebben we een ‘scanstraat’ waar twee medewerkers, Joep Lazaroms en Corné van Riel, dagelijks materiaal scannen. Mede door hen groeit het aantal digitale bestanden op onze website gestaag. In de maart en april van 2021 hebben ze duizenden scans gemaakt van deze militieregisters. De scans staan online, maar zijn nog niet op detail te doorzoeken. Vrijwilligers gaan binnenkort aan de slag met het koppelen van gegevens aan de betreffende scans, zodat het een peulenschilletje wordt om op naam meteen naar de juiste scan te gaan.
De dienstplicht gold vanaf 1810 en werd door keizer Napoleon ingesteld. Iedere man van boven de 20 moest zich beschikbaar stellen. De diensttijd duurde aanvankelijk vijf jaar, maar was ook een periode zes jaar of zelfs zeven jaar. De administratie van al die dienstplichtige mannen werd minutieus bijgehouden in militieregisters. Dienstplichtigen werden ingeschreven met gegevens van hun ouders of voogd en hun beroep, wat weer interessant kan zijn voor stamboomonderzoek. De Militieraad deed over elke dienstplichtige man een uitspraak. Termen die je in de kolom van de Militieraad tegenkomt zijn bijvoorbeeld ‘gedesigneerd’ (aangewezen, dus dan moest je in dienst), ‘vrijgesteld voor een jaar onder de maat’ (dan was je te klein en werd gewacht tot je wat groter was gegroeid), ‘definitief vrijgesteld, zeer gebrekkig linkerbeen’ (of een andere reden als zwak gestel).
Door een beslissing van de Militieraad kon je dus vervroegd vrijgesteld worden en weer naar huis gestuurd. Was een jonge man de enige zoon (of het enige kind) in een gezin, dan kon hij ook vrijgesteld worden van de dienstplicht.
Bekijk de militieregisters
Abba-zangeres Anni-Frid Lyngstad verwekt in het kader van het Duitse Lebensbornproject
Een van de zangeressen van de popgroep Abba Anni-Frid Lyngstad was verwekt in het kader van het Duitse Lebensbornproject. Dit woord kreeg echter een veel kwaadaardiger betekenis in de tijd van nazi-Duitsland. Het Lebensborn-programma was een berucht nazi-project, dat probeerde de Arische bevolking te vergroten. Ze gebruikten verschillende onmenselijke methoden, waaronder door de staat gesponsorde fokkerij en ontvoering van kinderen uit door de nazi’s bezette landen zoals Polen, Rusland en Joegoslavië. De ideale Aryan had blauwe ogen en blond haar. De Scandinaviërs passen perfect in deze eis. Het Lebensborn-programma moedigde Duitse soldaten aan om relaties aan te gaan met Deense en Noorse vrouwen. Alleen in Noorwegen werden uit dergelijke relaties meer dan 12.000 kinderen geboren.
Anni-Frid Lyngstad werd binnen dit lebensbortnproject op 15 november 1945 geboren uit de Noorse moeder Synni Lyngstad en een Duitse sergeant Alfred Haase,. in Bjorkasen, een klein dorpje in het Noorse Ballangen, Haar vader was tijdens de Tweede Wereldoorlog als sergeant van de Wehrmacht gelegerd in het door de Nazi-Duitsland bezette Noorwegen en werd aan het einde van de oorlog teruggeroepen naar Duitsland. Onderweg zonk het schip waarmee hij naar Duitsland terug voer, waarna hij als vermist werd opgegeven. Pas in 1977 kwam Lyngstad erachter dat haar vader de ramp had overleefd.
Nadat nazi-Duitsland de Tweede Wereldoorlog had verloren, werden deze kinderen en vrouwen echter verbannen. De vrouwen werden de “Duitse hoeren” genoemd. De kinderen kregen denigrerende bijnamen zoals ‘SS-klootzak’, ‘rat’ of ‘nazi-kind’. Ze werden mishandeld, opgesloten in psychiatrische instellingen en de Noorse regering probeerde ze zelfs naar Australië te deporteren. Op een bepaald moment werkte het Noorse leger zelfs samen met de CIA en gebruikte het de Lebensborn-kinderen voor experimenten met LSD, mescaline en andere drugs.
Om aan het naoorlogse door de Noorse regering georganiseerde repressiebeleid van systematische mishandeling, opsluiting en verstoting van de collaborerende, “mentaal sub-normaal” geachte jonge moeders en hun Duitse oorlogskinderen (ook wel “Tyskerbarn” of “Krigsbarn” genoemd) te ontkomen, vluchtte de grootmoeder van Anni-Frid, Arntine “Agny” Lyngstad, in 1947 samen met haar 18 maanden oude kleindochter naar het Zweedse Harjedalen, bang om vernedering door mede-Noren onder ogen te zien. Haar moeder kwam later bij hen. In 1947 stierf de moeder van Anni-Frid als gevolg van nierfalen. Anni-Frid, was pas twee jaar oud, en werd opgevoed door haar grootmoeder Anni. Haar leven had naast hoogtepunten ook diverse zeer tragische momenten.
Genealogisch Nieuws Achterhoek en Liemers
Transcriptie – Rentambt Zutphen (Domeinbeheer) – Rekening van Cornelis Anthoniszoon (van Schoonhoven) – Deeltitel: “Ander ontfanck van den kueren vervallen ende amenden, etc.” – (Overlijdens Keurmedigen) – Periode 1563-1564
Betreft o.a. de plaatsen Hengelo, Zelhem, Lochem en Almen
Vindplaats Gelders Archief – Archieftoegangsnummer 0012 (Gelderse Rekenkamer) – Inventarisnummer 3665 – Folionummers 257 t/m 259
Transcriptie – Rentambt Zutphen (Domeinbeheer) – Rekening van Cornelis Anthoniszoon (van Schoonhoven) – Deeltitel: “Ander ontfanck van den kueren vervallen ende amenden, etc.” – (Overlijdens Keurmedigen) – Periode 1562-1563
Betreft o.a. de plaatsen Hengelo, Zelhem, Vorden, Lochem, Gorssel, Bathmen, Wansveld en Zutphen
Transcriptie – Overdrachtsbelasting – Jaar 1794 – Ontvangsten van de 25e, 50e en 100e penning – Hoogheid Wisch(Terborg, Varsseveld en Silvolde)
Transcriptie – Overdrachtsbelasting – Jaar 1794 – Ontvangsten van de 25e, 50e en 100e penning – Stad Groenlo
Transcriptie – Rentambt Zutphen (Domeinbeheer) – Rekening van Cornelis Anthoniszoon (van Schoonhoven) – Deeltitel: “Ander ontfanck van den kueren vervallen ende amenden, etc.” – (Overlijdens Keurmedigen) – Periode 1561-1562
Transcriptie – Overdrachtsbelasting – Jaar 1794 – Ontvangsten van de 25e, 50e en 100e penning – Stad Doetinchem
Transcriptie – Overdrachtsbelasting – Jaar 1794 – Ontvangsten van de 25e, 50e en 100e penning – Heerlijkheid Gendringen en Etten
Transcriptie – Vrijwillige Rechtspraak – “Registratuure van het district Geesteren” – Periode 1724-1728
Transcriptie – Overdrachtsbelasting – Jaar 1794 – Ontvangsten van de 25e, 50e en 100e penning – Bahr en Lathum
Wezenprotocol – Scholtambt Lochem – Eigentijdse index – Periode 1804-1808 – Inventarisnummer 176(Laren, Oolde , Exel, Ampsen, Groot en Klein Dochteren, Nettelhorst, Langen, Zwiep, Boschheurne en Barchem)
Transcriptie – Rentambt Zutphen (Domeinbeheer) – Rekening van Cornelis Anthoniszoon (van Schoonhoven) – Deeltitel: “Ander ontfanck van den kueren vervallen ende amenden, etc.” – (Overlijdens Keurmedigen) – Periode 1560-1561
Betreft o.a. de plaatsen Hengelo, Zelhem, Lochem, Doetinchem, Steenderen, Zutphen, Neede en Ruurlo.
Transcriptie – Vrijwillige Rechtspraak – “Registratuure van het district Geesteren” – Periode 1728-1731
ZOEKEN – Archief Achterhoek en Liemers (genealogiedomein.nl)