05 december 2022
“Wat een schattig klein en bijzonder boekje” zei een nieuwe collega, toen ze het had over het mirakelboekje van de heilige Sint Eusebius. En inderdaad het inmiddels al door verschillende wetenschappers en anderen gebruikte en geciteerde 15e-eeuwse legendeboekje van Sint Eusebius is een kleinoodje.
Stadsheilige zonder tong
Eusebius is de patroon (beschermheilige) van Arnhem en de meest opvallende kerk in de stad is naar deze heilige genoemd. De katholieke gelovigen vereerden in de tweede helft van de 15e eeuw de schedel en tong van Eusebius. Hij leefde in de 2e eeuw na Chr. en verkondigde het evangelie onder de Romeinen. De Romeinse autoriteiten zinden dat niet en lieten de tong van Eusebius uit zijn mond wegsnijden. De heilige bleef echter door evangeliseren, waarop de Romeinse keizer Commodus hem liet martelen en vermoorden. Volgens MijnGelderland telt het mirakelboekje 32 wonderen, die Eusebius zou hebben verricht. Het ging om onder andere genezingen en ontsnapping aan vijanden.
Vast patroon
Het boekje bestaat uit drie delen, die door verschillende personen zijn geschreven. Het eerste deel beschrijft het leven van Eusebius (‘de legende’), het tweede deel bevat het mirakelboek (‘de wonderen’) en het laatste deel gaat over het leven van Sint Bonifatius. Peter J.A. Nissen schreef in een publicatie van het Meertens Instituut dat de mirakels volgens een vast patroon zijn opgeschreven: wie is de behoeftige, wat is de ziekte, de aanbidding van de heilige Eusebius, het gebed en smeekbede worden verhoord, de zieke geneest en de vervulling van de belofte die de zieke deed (bedevaart).