Notariële archieven zijn belangrijke informatiebronnen bij stamboom- en huizenonderzoek. Ze helpen een beeld te vormen van hoe mensen leefden. Aan de hand van testamenten, huwelijkse voorwaarden en financiële transacties krijg je een indruk van de sociaaleconomische situatie van je voorouders. Niet verwonderlijk dat de notariële archieven veel worden geraadpleegd! Een goede digitale toegang is daarbij heel behulpzaam.
Vanaf de middeleeuwen werden notarissen in Nederland officieel aangesteld door de overheid. Daarmee werden ze bevoegd om aktes op te stellen die bewijskracht hadden. Notarissen waren verplicht om een zogenaamd protocol bij te houden van de door hen opgestelde akten. Daarnaast speelde de schepenbank een grote rol in de vrijwillige rechtspraak, bijvoorbeeld in het vastleggen van onroerendgoedtransacties. Dit veranderde in 1811 met de invoering van de Franse wet op het notarisambt (Breda maakte van 1810-1813 deel uit van Frankrijk). Vanaf toen verschoof het opmaken van aktes op het gebied van vrijwillige rechtspraak bijna geheel naar de notarissen. De notariële archieven van Breda en omliggende gemeenten zijn vanaf einde van de zestiende eeuw grotendeels bewaard gebleven.
Met de invoering van de wet op het notarisambt werd de notaris verplicht om jaarlijks een overzicht te maken van de door hem afgegeven aktes. Zo’n overzicht noemen we een repertorium. Het repertorium vermeldt per akte de datum, de aktesoort en een korte samenvatting met daarin de personalia van betrokken partijen. Ook staat er beschreven of de partijen het originele exemplaar (afgegeven ‘in originali’ of ‘en brevet’) hebben meegekregen, of een afschrift van de moederakte (afgegeven ‘in minuut’). Van de meeste akte gaf de notaris een afschrift (grosse) mee aan de betrokkenen. Het moederexemplaar (de minuut) bleef bij de notaris in bewaring. In sommige gevallen gaf hij de originele, door de partijen ondertekende akte mee en hield hij zelf geen kopie achter. Deze laatstgenoemde aktes vind je dus alleen terug in het repertorium maar niet in het archief van de notaris.
Als deelnemer aan Vele Handen ben je behulpzaam, leergierig en geïnteresseerd in (lokale) geschiedenis en/of oud schrift. De aktes zijn uiteraard handgeschreven dus je zult je vaardigheden op het gebied van oud schrift kunnen trainen. Door de veelzijdigheid aan aktes en handschriften is het een afwisselende klus! Na afronding van het project worden de repertoria beschikbaar gemaakt op de website van Stadsarchief Breda en via notarisarchieven Breda.